Boeken zijn er in allerlei vormen en maten. Niet alleen als klassieke roman of naslagwerk, maar ook als antifonarium, notitieboekje, stripverhaal, prentenboek, pocket, catalogus of schoolboek. Elke vorm vertelt zijn eigen verhaal.

Maar een boek is meer dan alleen een informatiedrager. Het kan ook een verzamelobject zijn, of een statussymbool. Sommige boeken zijn met de hand geschreven of rijk verlucht, andere vallen op door een prachtig versierde boekband. Je ziet vaak sporen van wie het boek las, bewaarde of maakte: van de auteur en eigenaar tot de boekbinder of miniaturist. 

Oude boeken en boekbanden zijn kwetsbaar. Tijd, gebruik en omgevingsfactoren laten hun sporen na.

• Hoe ga je op een zorgzame en veilige manier om met oude boeken?
• Waar moet je op letten bij het bewaren van boeken en boekbanden?
• Hoe herken je schade? En wat kan je eraan doen?

Op deze pagina's vind je materiaalgerichte informatie en praktische tips om zorgzaam om te gaan met boeken en boekbanden. Ze vullen de algemene richtlijnen over behoud en beheer op de Erfgoedwijzer aan, zoals de tien schadefactoren. Waar nodig verwijzen we je door naar die basisinformatie.

Inspirerende praktijkvoorbeelden

Heel wat erfgoedorganisaties in Vlaanderen zetten in op het behoud van bibliothecair erfgoed. Een greep uit inspirerende voorbeelden: 

• Erfgoedcel Stuifzand: vrijwilligers registreren en verzorgen collecties in de Abdij van Postel
• KU Leuven Bibliotheken: van screening tot verhuis voor een duurzame toekomst
• Provinciale Bibliotheek Limburg: verhuis en preventieve conservering van de collectie oude drukken
• Openbare Bibliotheek Brugge: Boeken-EHBO
• Abdijbibliotheek Bornem: vrijwilligers registreren en verpakken voor een veilige verhuis
• Stadsarchief Sint-Truiden: een schaderegistratietraject, als nulmeting voor behoud en beheer

Deze pagina werd in 2025 geüpdatet door Montaine Denys. De oorspronkelijk tekst werd geschreven door Tine Hermans, met medewerking van de Bibliotheek Hasselt-Limburg, Petra Vanhoutte en de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken.