Waar vindt u praktijkvoorbeelden?

Wilt u gaan waarderen, dan kan u veel opsteken uit de ervaringen van collega's die u voorgingen. Daarom bundelen we hier voor u de documentatie van allerlei waarderingstrajecten in Vlaanderen en Nederland, van de eerste pioniers tot vandaag. Merkt u dat er iets ontbreekt? We horen het graag!

Pilootprojecten

In 2017 en 2018 was het voor bepaalde erfgoedorganisaties mogelijk om een subsidie aan te vragen voor pilootprojecten rond waarderen.

Archiefbank Vlaanderen | Naar een werkinstrument voor het waarderen van privaatrechtelijke archieven. Waarderen van kabinetsarchieven als casestudy

Foto: © ADVN, fotograaf: Florian Daemen

Archiefbank ontwikkelde een tool voor het waarderen van privaatrechtelijke archiefbestanden, op basis van de praktijkcase van (privaatrechtelijke) ministeriële kabinetsarchieven van federale en Vlaamse ministers. Deze kabinetsarchieven zijn extra kwetsbaar door hun complexe wettelijke context. Bekijk de projectfiche, de resultaten van het project en de waarderingstool.

Architectuurarchief Vlaanderen | Naar een blauwdruk voor een architectuurcollectie Vlaanderen

Maquettes. Foto: © Architectuurarchief Vlaanderen

Aanleiding was de fusie van het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) en het Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen (APA) in 2018. De eerste fase had twee doelen: een profiel voor de bestaande collectie ontwikkelen en een waarderingskader uitbouwen voor architectuurarchieven in heel Vlaanderen. Tijdens de tweede fase werden drie private architectuurarchieven gewaardeerd. Meer informatie leest u op de website van het Vlaams Architectuurinstituut, een blogbericht en de projectfiche.

Centrum voor Agrarische Geschiedenis | Naar waarde geschat. Een integraal waarderingstraject voor agrarische erfgoedcollecties in Vlaanderen en Brussel

Foto: © Collectie Bokrijk, fotograaf: Luc Daelemans

De waarderingsmethodiek voor agrarisch erfgoed uit een voortraject van het CAG werd verder verfijnd in samenwerking met vier collectiebeherende partners: Openluchtmuseum Bokrijk, het Jenevermuseum, Texture en het Museum van de Belgische Bierbrouwers. Zij stelden elk vanuit diverse urgenties een of meerdere deelcollecties voorop. Lees meer op de FARO-blog, in de projectfiche en het eindrapport.

Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw | Voor de eeuwigheid? Samen onderbouwde keuzes maken voor religieus erfgoed

Erfgoeddag in de kerk van Terhagen. Foto: © PARCUM

Dit project was gericht op de waardering van roerend religieus erfgoed in parochiekerken. Het waarderen is een stap in een ruimer participatief traject, met oog voor lokale stakeholders en een geïntegreerde aanpak, om bij een (gedeeltelijke of totale) herbestemming of sluiting van een kerk ook een zinvolle herbestemming voor alle roerend erfgoed te vinden. Lees meer in de projectfiche.

Design Museum Gent | Waarderen over de grenzen van musea heen. Huishoudelijke apparaten en modelfragmenten in de Gentse stedelijke collecties van Design Museum Gent, MIAT, Huis van Alijn en STAM

Huishoudelijke apparaten. Foto: © Design Museum Gent

De Gentse musea onderzochten twee gemeenschappelijke deelcollecties op zoek naar overlap, hiaten en topstukken. In de eerste fase waardeerden Design Museum Gent en STAM de houten modelfragmenten op deelcollectieniveau. De focus lag op participatie en het potentieel (her)gebruik van deze collectie. Vervolgens werden de elektrische huishoudelijke apparaten door Design Museum Gent, Huis van Alijn en MIAT op objectniveau gewaardeerd. Lees meer in het eindrapport.

Fotomuseum Antwerpen | Waarderen van omvangrijke diapositieven- en negatievencollecties

Foto: © FOMU, fotograaf: Guy Voet

Het FOMU paste, in samenwerking met PACKED en KADOC-KU Leuven, bestaande waarderingstools en hulpmiddelen - meer bepaald de contactvelmethode voor snelle bulkdigitalisering en een conditie-evaluatietool - toe op twee casestudies om te onderzoeken in welke mate ze inzetbaar zijn bij het waarderen van grote verzamelingen diapositieven en negatieven.

Het Firmament | De waardering van een figurentheatercollectie als testcase voor te waarderen podiumkunsten- en muzikaal erfgoed

Foto: © Het Firmament, fotograaf: Sophie Nuytten

De figurentheatercollectie die het Firmament in bewaring had werd participatief gewaardeerd in functie van een verantwoorde en transparante selectie en herbestemming van die collectie. Lees er meer over in de FARO-blog en bekijk de resultaten van de waardering.

LECA - Histories | Casestudy rond integraal en participatief waarderen van schutterserfgoed

Foto: © Sint-Jorisgilde Loenhout

Het materieel en immaterieel erfgoed van de Schuttersgilde Sint-Joris-Loenhout werden gewaardeerd door LECA in samenwerking met de Hoge Gilderaad der Kempen, Heemkunde Vlaanderen en erfgoedconsulent Caroline Reed (auteur van Reviewing Significance 3.0). Deze bestaande methodiek werd zo uitgebreid naar immaterieel erfgoed. Meer informatie vindt u in de projectfiche en het eindrapport.

MAS | Waardenstelling Maritiem Erfgoed Antwerpen

Foto: © MAS

Het MAS waardeerde haar maritiem erfgoed, met name de collectie vaartuigen en het technisch erfgoed van de haven. De aanleiding was tweeledig: de noodzakelijke verhuis van de collectie en de ambities om een maritiem museum op te richten in Antwerpen. De resultaten van het onderzoek leest u in dit rapport.

MIAT - Industriemuseum | Naar een waardering van het brandweererfgoed in Vlaanderen. Casus Aalst en Mechelen

Foto: © ETWIE, fotograaf: Luc Corthouts

In Aalst stond de waardering in het teken van een duurzaam beheer en ontsluiting van de collectie van het Brandweermuseum. Voor Brandweermuseum Mechelen was herbestemming het doel, vanwege een gebrek aan ruimte in de nieuwe brandweerkazerne. MIAT ging al doende op zoek naar een overkoepelende en gedragen toekomstvisie voor het brandweererfgoed. Meer info in de projectfiche en het eindrapport

Middelheimmuseum | Collectie Middelheimmuseum, who cares?

Het Middelheimmuseum voerde een waardering uit van de eigen collectie op deelcollectieniveau met het oog op een aangescherpt collectieprofiel en waardegebaseerd collectiebeleid. Dit moest leiden tot een sectorale methodiek voor het waarderen van kunst in de publieke ruimte.

Mu.ZEE | Waarderen vanuit een transcultureel en transhistorisch denken, van registratieverrijking tot een gefundeerde en representatieve ontsluiting op de Mu.ZEE-website

Transform the local. Foto: © Mu.ZEE

Mu.ZEE onderzocht of de waarderingsmethodiek van het KMSKA (gebaseerd op Significance) op moderne en hedendaagse kunst toepasbaar is en toelaat om transculturele en transhistorische waarden te omschrijven. Het traject moest leiden tot een verbeterde digitale ontsluiting en een breder gedragen en onderbouwd collectiemanagement. Lees verder over de resultaten van het project en in de projectfiche.

CEMPER | Naar een generieke methodiek voor cross-collections waarderen van muziek- en podiumkunstenerfgoed

Opgerolde zij-en achterdoeken van Circus Ronaldo. Foto: © CEMPER

Resonant en Het Firmament (samen CEMPER) ontwikkelden een methodiek om muziek- en podiumkunstenerfgoed over collectiegrenzen heen te waarderen aan de hand van twee cases: historische toneeldecors in Vlaanderen en Brussel (1900-1960) en historische archieven en collecties jazzerfgoed (1917-2016). Voor beide thema's gelden generieke noden door de enorme diversiteit, zowel in aard en omvang van de collecties, als in beheerders en bewaaromstandigheden.

Vlaamse Erfgoedbibliotheken | Wijzer Waarderen: waardering als basis voor de Bibliotheekcollectie Vlaanderen

Foto: © Vlaamse Erfgoedbibliotheken vzw, fotograaf: Stefan Tavernier

Het doel van dit project was om deelcollecties van seriële publicaties in kaart te brengen, met elkaar te kunnen vergelijken en de onderlinge afstemming tussen collecties te vergroten. Als casestudie onderzocht men eerst de historische kranten van vijf erfgoedbibliotheken. Daarop volgden aanbevelingen voor erfgoedzorg en/of een gecoördineerd collectiebeleid. In een tweede fase werd de groep uitgebreid en werden de resultaten verfijnd. De projectgroep realiseerde de nodige tools voor een gelijkaardig waarderingstraject, waaronder de vernieuwde Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken als instrument voor het cross-collectiewaarderen van bibliothecair erfgoed in Vlaanderen. Ga verder naar de projectfiche en de Toolbox wijzer waarderen.

Werkplaats immaterieel erfgoed | Pilootproject waarderen van immaterieel erfgoed

Foto: © Werkplaats immaterieel erfgoed, fotograaf: Femke den Hollander

In het kader van een actualiseringsbeleid rond immaterieel cultureel erfgoed in Vlaanderen ontwikkelde WIE een participatieve en democratische waarderingsmethodiek die bij een bredere groep gemeenschappen en individuen ingang kan vinden en zo de bestaande ICE-collectie kan verrijken. Meer informatie leest u in de projectfiche en de kennisbank van WIE.

Antwerpen Kunstenstad | Katholiek kerkelijk erfgoed herbestemmen of afstoten?

De collectie kerkelijk erfgoed, bewaard in het Centraal Depot Musea (Luchtbal), werd gewaardeerd. Vanwege een gebrek aan depotruimte en anderzijds de mogelijke herbestemming van een groot deel van de parochiekerken in Antwerpen, was er nood aan een visie en kader voor de opname van kerkelijk erfgoed in museumcollecties. De handleiding van CRKC en de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen diende als methodiek.

CO7 | Weten te waarderen. Hopcultuur en WOI-erfgoed als praktijkvoorbeelden voor een breder waarderingskader

Foto: Memorial Museum Passchendaele 1917

Deelcollecties van het Hopmuseum en het Memorial Museum Passchendaele 1917 werden gewaardeerd met het oog op herbestemming of verhuis naar het Regionaal Erfgoeddepot Potyze. Naast betere bewaaromstandigheden beoogde het project een betere kennis over de collecties en een verfijning van de collectieplannen (met name het verzamelbeleid). Lees meer in de projectfiche hopcultuur en de projectfiche WO I-erfgoed.

Erfgoedcel Brugge | Geen blinde vlek meer: naar een grondiger kennis en een grotere bekendheid van de collectie hulpmiddelen voor mensen met een visuele beperking (collectie Spermalie/vzw De Kade)

Foto: © Erfgoedcel Brugge

Een verdiepende registratie en waardering van de collectie ‘hulpmiddelen voor mensen met een visuele beperking’ van Spermalie in Brugge werd ondernomen, met het oog op de ontsluiting en bekendmaking ervan. Bij de uitvoering van het project werden mensen met een visuele beperking en organisaties met een gelijkaardige collectie betrokken. Lees meer in de projectfiche of bekijk de resultaten.

Erfgoedcel Land van Dendermonde | Bewaren is zilver, waarderen is goud

Foto: © Erfgoedcel Land van Dendermonde

De erfgoedcollecties van tien heem- en/of oudheidkundige kringen en twee lokale musea in het Land van Dendermonde werden gewaardeerd, met als doelen: een meer doordacht collectiebeleid, de opstart van een regionaal netwerk en een gerichter ondersteuningsbeleid vanuit de erfgoedcel. Meer info vindt u in de projectfiche en de ontwikkelde methodiek voor waarderen met vrijwilligers.

Erfgoedcel Noorderkempen | Begijnhofmuseum, Gevangenismuseum & Heemkundig Museum Beerse werken samen aan collectiewaardering

Foto: © Erfgoedcel Noorderkempen

De drie musea zetten samen een participatief waarderingstraject op als voorbereiding op de nieuwe of vernieuwde museum- en depotlocaties in de nabije toekomst. De waardering op deelcollectieniveau gebeurde bijna volledig door vrijwilligers, onder begeleiding van de erfgoedcel, met onderlinge kennisuitwisseling en deelname van het (museum)publiek. Lees verder in de projectfiche.

Erfgoedcel TERF | Assepoesters in de collectie: naar een regionaal ecosysteem voor waardering, collectiebeheer en ontsluiting

Foto: © Projectvereniging BIE, fotograaf: Diethard Vlaeminck

Twee museale en twee private collecties historische schoenen uit de regio Izegem-Roeselare werden tijdens dit project gewaardeerd onder begeleiding van de erfgoedcel: de schoenencollectie van museum Eperon d’Or, de deelcollectie koersschoenen van KOERS, de privéverzameling ‘Modieuze schoenen Catherine Desal’ en de erfeniscollectie ‘Koersschoenen schoenmakersfamilie Thomas’. Meer info in de projectfiche.

Erfgoed zuidwest | Waardering en herbestemming van het Landbouwmuseum ‘t Kapelriegoed

Foto: © erfgoed zuidwest

De private collectie van het Kapelriegoed in Moorsele werd geregistreerd, gewaardeerd en herbestemd. De collectie bestond uit regionaal landbouwerfgoed, naast kleinere deelcollecties meubilair, oorlogsmemorabilia en religieus erfgoed. Het project was voor de eigenaar een kans om zijn kennis door te geven. Lees meer in de projectfiche.

Andere praktijkvoorbeelden uit Vlaanderen

Zowel in de periode voor de pilootprojecten als erna vonden er nog meer interessante trajecten plaats:

Praktijkvoorbeelden uit Nederland

Uiteraard is deze lijst niet exhaustief. Waardering wordt vaker toegepast, maar het proces is niet altijd neergeschreven of kenbaar gemaakt. Een praktijktoepassing mag ons altijd worden gemeld, dan voegen we de link toe.