Welke waarderingsmethodes zijn er?

Masterclass 'Op de museale weegschaal', Tessa Luger, april 2019 © FARO

Onderstaande waarderingstools helpen u op weg bij de keuze van de meest geschikte tool voor uw specifieke waarderingstraject. U vindt hier niet alleen de tools zelf, maar ook recensies en overzichten die u helpen bij het maken van de juiste keuze.

Wegwijs

Tools

Er bestaan heel wat methodes en handleidingen om een waardering uit te voeren. Als basis geldt de Australische handleiding Significance 2.0.

Significance 2.0. A Guide to assessing the significance of collections, management, and use, Collections Council of Australia, 2009.
Deze handleiding is tegelijk de basis waarop alle andere tools zijn gebaseerd en vertrekt van het Burra Charter (en van The Conservation Plan ontwikkeld door het Getty Conservation Institute in 2002). In de tweede versie wordt een methode aangereikt om niet alleen op objectniveau, maar ook op (deel)collectieniveau en over de grenzen van de eigen collectie (‘crosscollectie’) heen te waarderen.

The UCL Collections Review Toolkit, Jayne Dunn en Subhadra Das.
Deze toolkit werd uitgewerkt door de University College of London met als doel de eigen omvangrijke collectie (studiecollectie: accent op onderzoekswaarde en educatieve waarde) door te lichten in functie van het collectiebeheer. De toolkit bevat instructies en tips om de methode aan te passen aan uw eigen collectie en om een eigen toolkit samen te stellen.
Why do we have it? A Significance Process and Template, CYMAL, Museums, Archives and Libraries Wales.
Deze toolkit werd ontwikkeld door het Welsh Government met als doelstelling musea, archieven en bibliotheken te helpen bij het waarderen van hun archieven en collecties. Opzet van de toolkit is om eerst de Significance Matrix toe te passen voor de gehele collectie en aan de hand daarvan de deelcollecties en objecten uit te lichten die om een meer doorgedreven waardering vragen. Die kan vervolgens gebeuren volgens de tweede methode, de Full Significance Assessment, die steeds uitmondt in een ‘statement of significance’, een waardestelling.
Handreiking roerend religieus erfgoed. Praktisch hulpmiddel bij het waarderen en herbestemmen van religieuze voorwerpen, Museum Catharijneconvent, SKKN.
Dit stappenplan werd ontwikkeld om kerkbesturen in Nederland te helpen bij het waarderen en herbestemmen van religieuze voorwerpen. De handleiding is ontwikkeld door de voormalige Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland en het Museum Catharijneconvent. Focus ligt op het herbestemmen maar de handleiding kan ook worden gebruikt om het erfgoedbeheer te prioriteren.
Stappenplan religieus erfgoed: website (CRKC, provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen).
Deze online methode werd ontwikkeld om de kerkbesturen in Vlaanderen (conform de wet- en regelgeving in Vlaanderen) te helpen met het waarderen, selecteren en herbestemmen van het roerend religieus erfgoed dat ze beheren. De tool kan ook worden gebruikt om prioriteiten te stellen in verband met het erfgoedbeheer. Er zijn drie procedures mogelijk, afhankelijk van de tijd en het registratieniveau van het roerend religieus erfgoed.
Op de museale weegschaal. Collectiewaardering in zes stappen, Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Werkendam, 2013.
Dit stappenplan is gericht op alle soorten collecties in museale context. De handleiding is duidelijk gestructureerd en geïllustreerd met tal van voorbeelden uit de praktijk en met sjablonen. Zie ook deze link.
Reviewing Significance 3.0. A framework for assessing museum, archive and library’s collections’ significance, Caroline Reed, 2018.
De eerste versie van Reviewing Significance werd uitgewerkt in opdracht van Renaissance East Midlands (een regionale cultuurdienst voor musea) en ontwikkeld door consulente Caroline Reed en een team van curatoren van de University College of London's Museums and Collection. De tool werd twee keer geactualiseerd: Reviewing Significance 2.0 in 2012 en Reviewing Significance 3.0 in 2018, waarbij de tool is aangepast voor gebruik in archieven, bibliotheken en musea. Deze versies zijn alle drie te vinden op de website van de Collections Trust. Zie ook: Significance assessment grid - Reviewing Significance 3.0 © Caroline Reed 2018 (vertaling door Anne-Cathérine Olbrechts, FARO)
The Screen Heritage UK Collections Assessment Toolkit, 2011.
Deze toolkit is gebaseerd op de methode Reviewing Significance, de hulpvragenlijsten zijn rechtstreeks aangepast aan bewegend beeldarchief.
A guide to selecting a review methodology for collections rationalisation, Heather Lomas, Collections Trust, 2014.
Deze handleiding is te vergelijken met de basisnormen en biedt een helder overzicht van een waarderingstraject. U vindt er verwijzingen naar waarderingstools. Het document is aangevuld met een voorbeeld om de kenmerken (geen waarden) van een collectie te scoren. Dit laatste kan als inspiratie dienen om een eigen waarderingstool samen te stellen.
What's in Store? Collections review in the North West, Renaissance North West, 2008.
Deze publicatie bevat een reeks richtlijnen voor collectiewaardering aan de hand van korte artikels en twee praktijkcases. Het is eerder een praktijkvoorbeeld en niet zozeer een strak gestructureerde handleiding. Om deze werkwijze toe te passen, moet u vertrekken van een missie. De missie moet dus vooraf reeds afgebakend zijn.
Assessment in de archeologie
In 2015 publiceerde het Agentschap Onroerend Erfgoed Assessment. Een handleiding voor de archeoloog, waarmee een inschatting gemaakt wordt van het potentieel voor kennisvermeerdering van een archeologisch ensemble (op basis van onderzoeksdocumenten, archeologische vondsten en stalen). De handleiding is bedoeld voor archeologen om te gebruiken tijdens de onderzoeks- en uitwerkingsfase nadat de veldwerkfase werd afgerond.
Quantitative Value Assessment (QVA)
Deze methode spruit voort uit een internationale methodiek voor risicoanalyse (The ABC Method), die werd ontwikkeld door het Canadian Conservation Institute en ICCROM. Het moet nog ingang vinden als zelfstandige methodiek en is als zodanig nog niet uitgeschreven. Zoals de naam suggereert, resulteert de waardering in een cijfer. Dit cijfer drukt de relatieve waarde uit van het erfgoed (object of deelcollectie) binnen de totale collectie, ten opzichte van de missie van de organisatie. De waarde van de volledige collectie is altijd 100%, daarbinnen kan één topstuk bijvoorbeeld een waarde van 2,43% vertegenwoordigen. Daaruit afgeleide grafieken en berekeningen zijn erg nuttig voor collectiebeheer: om prioriteiten te kiezen, objectieve, transparante beslissingen te maken en bestuurders te overtuigen.

Reviews

Elke handleiding heeft haar voor- en nadelen en toepassingen. Die hebben we voor u naast elkaar gezet, zodat u sneller een keuze kunt maken voor de tool die het best bij uw waarderingstraject past.