Hoe bewaart u de collectie?

Stadsarchief Leuven. Foto: © FARO, fotograaf: Jonathan Sommereyns

Hoe zorgt u voor het behoud van de collectie? Hoe beperkt u waardeverlies? Een collectiebeherende organisatie kan verschillende maatregelen treffen om waardeverlies van een object of een groep objecten te beperken. Een beschrijving van het beleid dat hierbij wordt uitgevoerd, hoort in het collectieplan thuis. 

Het fysieke behoud van de materialen door preventieve en actieve conservering, het behoud van informatie en kennis door duurzame registratie en documentatie, collectierisicomanagement en veiligheidszorg vallen hieronder en sluiten – als het goed is – naadloos op elkaar aan.

In het collectieplan staat wat het beleid van de organisatie is op het gebied van collectiebehoud, welke knelpunten er zijn, wat de gewenste situatie is en de mogelijke oplossingen, en op welke termijn die kunnen worden ingevoerd. Hieronder sommen we de verschillende elementen op en geven we telkens enkele hulpvragen. Indien nodig kunnen deze elementen nader worden uitgewerkt in een apart behoudsplan. 

De toestand van de collectie

  • Wat is de huidige conditie van de collectie?
  • Wat is de gewenste conditie?
  • Wat moet u veranderen om die te bereiken?

Hoe u dat in kaart brengt, leest u op de pagina 'Conditie- of toestandscontrole'. Uitleg over schadebeelden per materiaalsoort vindt u in de rubriek 'Materialen en soorten collecties'.

Preventieve conservering

  • Waar bevindt de collectie zich en wat zijn de omstandigheden daar?
  • Wat zijn de gewenste omstandigheden?
  • Wat moet u veranderen om de omstandigheden te verbeteren?

Op de pagina's over het binnenklimaat, licht en verlichting, depotinrichting, verpakken en transporteren en tussen de informatie over materialen vindt u meer toelichting bij deze deelaspecten van preventie. 

Actieve conservering

  • Welke objecten zijn instabiel of niet stevig genoeg om te hanteren?
  • Wat gaat u doen om de conditie te verbeteren?
  • Waar liggen de prioriteiten en waarom?

U leest hierover meer in het hoofdstuk 'Bestrijdingsmethodes', 'Stof en vuil' en in de informatie per materiaalsoort.

Actieve conservering kan leiden tot een toename van de gebruikswaarde van de collectie, bijvoorbeeld wanneer het voorwerp een consoliderende behandeling krijgt, waardoor het weer kan tentoongesteld worden.

Risicomanagement

  • Hoe pakt de organisatie het risicomanagement aan?
  • Wat zijn de grootste risico’s voor de collectie?
  • Welke maatregelen gaat u treffen om die risico’s te verkleinen?
  • Welke prioriteiten stelt u en waarom?

Lees meer op de pagina 'De tien schadefactoren en geïntegreerd risicobeheer'.

Veiligheidszorg

  • Hoe is de collectie beschermd – tegen brand, diefstal, vandalisme, overstroming, lekkage of fysische krachten?
  • Wat is de huidige status van het calamiteitenplan?
  • Wat gaat u aanpassen, waarom en wanneer?
  • Hoe vaak wordt er met het calamiteitenplan geoefend?

Raadpleeg hiervoor de hoofdstukken 'Calamiteitenplan' en 'Beveiliging'.

Verzekeringen

  • Hoe gaat u om met waardeverlies?
  • Wat verzekert u, hoe en waarom (niet)?

Raadpleeg ook de pagina 'Hoe gebruikt u de collectie? - Bruiklenen' voor meer gedetailleerde informatie over het verzekeren van transporten. 

 

Tips

  • Bepaal per deelcollectie of ze houdbaar (stabiel in depot), bruikbaar (stevig genoeg om te hanteren) en toonbaar (goed genoeg om te presenteren) is.
  • Doe een risicoanalyse om inzicht in de bedreigingen te krijgen en prioriteiten te stellen. 
  • Gebruik de tien schadefactoren als uitgangspunt.
  • Raadpleeg de Spectrumprocedures 'Conditiecontrole en technisch onderzoek', 'Actieve en preventieve conservering', 'Calamiteitenplan voor collecties', 'Waardebepaling' en 'Verzekering en indemniteit'.

Dit hoofdstuk is geschreven i.s.m. Sylvie Maes, Vlaamse Gemeenschapscommissie Brussel.