Calamiteitenplan

Calamiteiten komen zelden voor, maar hebben een enorme impact op uw erfgoed. Diverse incidenten kunnen, door een trage of inadequate reactie, uitgroeien tot een calamiteit.

Wat is een calamiteit?

 

Wat is een incident?


Een zeldzame gebeurtenis die een zeer grote impact heeft op de veiligheid van mensen, collectie en gebouw. Bv. een brand, een overstroming, een aanslag ...

Een occasionele gebeurtenis die een gemiddelde tot grote impact heeft (of had kunnen hebben) op mensen, collectie en/of gebouw. Bv. een waterlek, een hevige storm, een stroomstoring, een ongeluk tijdens een transport, rookontwikkeling, ...

Waarom een calamiteitenplan?

Het calamiteitenplan is een middel om u voor te bereiden op noodsituaties, om zo goed mogelijk te reageren op een incident of calamiteit en de schade te beperken.

  • Het bevat een risicoanalyse en een incidentenlijst;
  • het beschrijft welke maatregelen u neemt ter preventie van incidenten;
  • het legt procedures, taken en verantwoordelijkheden vast;
  • het bevat contact- en materiaallijsten en grondplannen;
  • het geeft heldere instructies om te reageren op een incident;
  • het bevat afspraken voor revisie en inoefening van het plan.
De Emergency Response & Salvage app van het American Institute for Conservation (AIC), de Foundation for Advancement in Conservation (FAIC) en het National Center for Preservation Technology and Training

Als instelling die toegankelijk is voor publiek, bent u wettelijk verplicht om een noodplan te hebben voor de veiligheid van bezoekers en personeel bij brand. Het is aan te bevelen om meteen ook de veiligheid van gebouw en collectie mee te nemen in uw plan. Bij een grote calamiteit zijn ze vaak alle drie in gevaar.

U zal soms horen of lezen over collectiehulpverlening (CHV) en bedrijfshulpverlening (BHV). Deze begrippen zijn gebruikelijk in Nederland en vinden ook ingang in België. Wat is het verschil? Bedrijfshulpverlening focust op de veiligheid van de mensen, de eerste reactie op brand en eerste hulp bij ongevallen. Collectiehulpverlening omvat alle acties die u neemt om de collectie veilig te stellen, nadat de mensen in veiligheid zijn en het gebouw is vrijgegeven.

Preventieve conservering

Een calamiteitenplan op maat van het erfgoed in uw erfgoedinstelling uitwerken en onderhouden is een klus. Maar zo'n plan bereidt u niet alleen voor op noodsituaties: het is ook een belangrijke, integrale vorm van preventieve conservering. Een calamiteit kunt u niet voorkomen. U kunt zich wel zo goed mogelijk voorbereiden, zodat de schade zo beperkt mogelijk blijft. Dit is een voortdurend proces.

  • Een risicoanalyse vormt de basis voor de uitbouw van een calamiteitenplan op maat. U kunt dit ruim opvatten, zodat u een overzicht krijgt van alle niet-alledaagse risico's voor het erfgoed.
  • Als u incidenten bijhoudt, krijgt u een beter zicht op de zwakke plekken in uw organisatie en wordt na een tijd duidelijk wat de grootste risico's zijn.
  • Heb aandacht voor de risico's verbonden aan uw locatie en geef voorrang aan het wegwerken daarvan, niet alleen bij de voorbereiding op een calamiteit.

Zo krijgt ook preventieve conservering vorm op maat van het gebouw en de organisatie. Lees meer in het hoofdstuk 'De tien schadefactoren'.

Wouter Lammens

Adviseur (boven)lokaal erfgoed | behoud en beheer
wouter.lammens@faro.be
T
02 213 10 83