Mobiele gaaswand in het Amsterdam Museum. Foto: © Vlaamse Gemeenschapscommissie, fotograaf: Loes Nijsmans

Een gaaswand in het depot is uitermate geschikt om tweedimensionale collectiestukken zoals schilderijen, foto's, kaarten, spiegels ... veilig en compact te bewaren. Zo'n gaaswand kent verschillende toepassingen, maar bestaat altijd uit een metalen frame waarin een roestvrij gevlochten metaalgaas zit gevat. De talrijke openingen in de gaaswand laten toe om kaders van verschillende formaten efficiënt op te hangen door ze als het ware boven, onder en naast elkaar te puzzelen. Elk kader is met een of meerdere haken aan de gaaswand bevestigd.

In het depot bestaan verschillende toepassingen van dit type meubilair. Een gaaswand kan bv. rechtstreeks aan een depotmuur vastgemaakt worden of als een losstaand rek middenin de depotruimte gemonteerd zijn. Een dergelijke wand kan ook makkelijk bevestigd worden achteraan een ander stapelrek in het depot waarmee de opslagcapaciteit meteen gevoelig wordt uitgebreid.

Verder bestaan er mobiele gaasrekken, ook schilderijenrekken genoemd. Daarbij hangen de gaaswanden dicht naast elkaar om de opslagruimte maximaal te benutten. Wil men een collectiestuk raadplegen dan trekt men een voor een de gaaswanden voorzichtig naar voor.

De gaaswand hangt soms vast aan een enkele rail die tegen het plafond is bevestigd. In de meeste gevallen echter wordt diezelfde gaaswand ook nog eens onderaan in een rail of geleider op de vloer geloodst waardoor het geheel minder risico loopt heen en weer te zwaaien.

Sommige mobiele systemen zijn opgevat volgens hetzelfde principe als Compactus®-rekken. Die schuiven niet van achter naar voor, maar rollen van links naar rechts. Ze worden met de hand bediend of worden elektrisch aangestuurd.

Doen

  • Een uitrekbaar systeem krijgt meestal de voorkeur op een rolsysteem. 
    • Bij een rolsysteem kan de luchtverplaatsing het schilderijdoek in beweging brengen;
    • de gaasrekken in een treksysteem worden best aan weerszijden van een breed gangpad geplaatst, waardoor de schilderijen makkelijk toegankelijk zijn en veiliger gehanteerd kunnen worden.
  • Varieer in de onderlinge afstand van elke gaaswand, afhankelijk van de dikte van de lijsten die u er wil hangen. Dit werkt mogelijk plaatsbesparend.
  • Zorg ervoor dat het schuif- of rolsysteem soepel loopt en zonder schokken tot stilstand komt. Trillingen of schokjes bij het verschuiven vormen een direct risico op schade. Denk bv. aan een verflaag die al wat losraakt, een lijst in slechte staat of een niet zo stevig ophangsysteem.
  • Zorg voor een goede vering van de blokkeerpaal aan het uiteinde van de rails of geleiders.
  • Geef de voorkeur aan een systeem waarbij de gaaswand steunt op een draaiwiel.
  • Geleiders of rails hebben dan weer het voordeel dat de rekken niet gaan klapperen. Het nadeel is wel dat ze het reinigen van de vloer bemoeilijken.
  • Breng achteraan de opgehangen stukken voldoende stootmateriaal aan als buffer tegen mogelijke schokken.
  • Hang fragiele schilderijen, tegeltableaus en spiegels enkel op gaaswanden die stevig aan de muur zijn bevestigd en dus niet op hun mobiele tegenhangers.  

Laten

  • Kunstwerken die zijn vervaardigd met gebruik van droge pigmenten (bv. pastels, aquarellen en houtskooltekeningen) worden nooit in mobiele rekken opgehangen. Ze zijn gewoonweg té schokgevoelig en worden daarom best liggend opgeborgen, bv. op legplanken in een vaststaande kast of beter nog in een lade- of plannenkast.
  • Ook schilderijen waarvan de verflaag loskomt worden niet hangend, maar beter liggend bewaard. Net zoals niet-geverniste schilderijen of schilderijen met veel reliëf in de picturale laag. Liggend kunnen die makkelijker worden afgedekt tegen neerdwarrelend stof.

Tips & trucs

  • Vrijstaande rekken bieden het voordeel dat ze tweezijdig te gebruiken zijn, als u tenminste de rugzijde van de schilderijen telkens voldoende beschermt. Zo voorkomt u beschadiging aan (bv. door de ophanghaken) of doorstoten van doeken die rug aan rug zijn opgehangen.
  • Schilderijenrekken waarvan de wanden uitschuifbaar of verrijdbaar (mobiel) zijn, zorgen voor de grootste ruimtebesparing in het depot. Let erop dat dergelijke rekken in hun lengterichting of lineair schuiven. Bij het rollen in dwarsrichting komt er (soms te veel) luchtdruk op de objecten te staan.
  • Voorzie bij uitschuifbare of verrijdbare schilderijenrekken voldoende ruimte tussen de gaaswanden en laat zo ook het ophangen van meer volumineuze kaders toe.
  • Wees voorzichtig met losse S-vormige haken om een schilderij op te hangen: ze kunnen bij het afhaken immers makkelijk naar beneden vallen.
  • Bereken zelf hoeveel vierkante meter gaaswand nodig zijn voor uw depotruimte met behulp van volgende formule: 
    • lengte x hoogte van de op te bergen collectiestukken;
    • + tussenruimte (20%); 
    • + aangroeiruimte (n%);
    • = totale benodigde ruimte (m²).
Zelfgemaakte vaste gaaswand met houten latten en kippengaas. Foto: © Depotwijzer.be/Musea en Erfgoed Antwerpen
Mobiele gaaswand met rolsysteem. Foto: © Depotwijzer.be/Scheepvaartmuseum Amsterdam
Mobiele gaaswand met rolsysteem in Museum M Leuven. Foto: © M Leuven
Uittrekbare mobiele gaaswanden met brede gang waarin de rekken worden uitgeschoven. Foto: © Bruynzeel Storage Systems
Uittrekbare mobiele gaaswanden langs 2 zijden van een gang waarin de rekken worden uitgeschoven. De ruimte tussen de gaaswanden links is beperkter dan rechts. Foto: © Bruynzeel Storage Systems