Handmatig aangedreven mobiele archiefrekken. Foto: © Vlaamse Gemeenschapscommissie

Als u over voldoende financiële middelen beschikt, kunt u de aanschaf overwegen van mobiele of verrijdbare kasten, rekken, lade- of plankasten, pallet- of schilderijenrekken (ook wel genoemd high-density opbergsystemen, rolkasten of Compactus®-rekken). Bij deze vorm van opbergmeubilair zijn de kasten of rekken op rails of geleiders gemonteerd, zodat ze tegen elkaar aan gerold kunnen worden wanneer hun inhoud niet wordt geraadpleegd.

Voordelen

  • Mobiel meubilair levert meer opslagruimte op door een nuttige ruimtebesteding (bv. minder gangpaden leidt tot meer opslagruimte). Zeker bij nieuwbouw loont het de moeite de duurdere aankoopprijs tegenover de oppervlaktewinst af te wegen.
  • Dit meubilair combineert de voordelen van gesloten kasten met die van open rekken: het geheel blijft overzichtelijk, ruim en flexibel, terwijl het meubilair in gesloten toestand de collectiestukken beschermt tegen licht en stof (weliswaar in een goed onderhouden depot).
  • Mobiel meubilair is zeer flexibel. Verschillende soorten rekken en kasten kunnen worden geïntegreerd. Van platformen voor grote of zware objecten tot rekken voor kleinere voorwerpen, schilderijenwanden, roedes voor het ophangen van textiel, lades en ladekasten, legplanken ...
  • Rolkasten bieden in gesloten toestand het voordeel van een donkere bewaaromgeving.
  • U kunt ook kiezen voor systemen met geïntegreerde verlichting die automatisch wordt geactiveerd en uitgeschakeld bij het openen en sluiten van de kast.
  • Om diefstal te voorkomen kunnen bepaalde elektrisch aangedreven rolkastsystemen uitsluitend met behulp van een badge worden bediend.

Nadelen

  • Mobiel meubilair is duurder in aankoop dan vaststaande kasten of rekken. 
  • Bij het verrijden van de kasten ontstaat een luchtstroom die het aanwezige stof doet opdwarrelen.
  • Net als bij vaststaande kasten kan zich binnen in gesloten rolkasten door een gebrek aan ventilatie een ongewenst microklimaat ontwikkelen. Als de klimatologische omstandigheden in de depotruimte stabiel zijn, kunt u dat met geperforeerde kastwanden of kasten met open rug (gaaswand) voorkomen. Heel gesofisticeerde modellen hebben een geïntegreerde klimaatmonitoring (temperatuur, RV enz.) en gaan 's avonds na het afsluiten van het depot lichtjes openstaan (nachtmodus), wat de luchtcirculatie tussen de rekken bevordert.
  • Een laatste mogelijk nadeel is dat insecten en schimmels zich in deze rekken gemakkelijker en sneller door een collectie kunnen verplaatsen, omdat het materiaal veel dichter op elkaar staat. Een goed onderhoud en monitoring van het depotlokaal is bij het gebruik van mobiel meubilair dan ook cruciaal.

Doen

  • Omdat mobiel meubilair toelaat veel materiaal - mét het bijbehorende gewicht - op een kleine(re) oppervlakte op te bergen, moet u vóór de plaatsing ervan altijd eerst de maximale vloerbelasting van de depotvloer nagaan. Laat dit door een specialist op voorhand berekenen. De maximale vloerbelasting is ook sterk afhankelijk van het soort collectie. Tel het totale gewicht van de collectie én het opbergmeubilair samen en hou vervolgens rekening met de verdeling van dit gewicht over het totale vloeroppervlak. Bij zware en grote objecten (bv. molenstenen, architectuurelementen, marmeren beelden, zware machines ...) moet u ook rekening houden met de maximale puntbelasting van de vloer. Bij een te grote belasting moet de vloerconstructie (plaatselijk) worden versterkt.
  • Mobiele rekken worden daarom veelal in (niet-onderkelderde) ruimtes op het gelijkvloers geïnstalleerd. Er zijn tegenwoordig ook modellen op de markt met een verdieping, waarbij twee rijen rekken op elkaar worden geplaatst. Ook hiervoor moet een grotere vloerbelasting ingecalculeerd worden.
  • Elk model van rekken of kasten bezit ook een eigen maximaal toegestane belasting. Laat u grondig informeren op voorhand en stem dit af op de aard van de collectiestukken die u erin wil opbergen.

Tips & trucs

  • Voor het verrijden van de kasten of rekken bestaan zowel handmatig aangedreven (met behulp van een handvat of draaiwiel) als elektrisch aangedreven systemen. De elektrisch aangedreven rekken bieden het voordeel dat het verrollen zelf veel gelijkmatiger en dus met minder schokken gebeurt. Een nadeel is wel dat er zich een technisch defect kan voordoen, waardoor u bijstand van de leverancier moet inroepen.
  • Ook bij de handmatig aangedreven mobiele systemen kunt u trillingen of schokken tijdens het verrijden vermijden. Geef de voorkeur aan een systeem met een draaiwiel.
  • Mobiele rekken hebben een remfunctie die moet verhinderen dat iets of iemand tussen twee openstaande rekken wordt gekneld. Bepaalde elektrische rolkasten remmen ook af bij het openen en sluiten (soft start/stop). Tussen de dichtschuivende rekken en/of blokkeerpalen zijn meestal veringen of stootkussens aangebracht.
  • Investeren in dergelijke opbergsystemen heeft, gezien de kostprijs, pas zin als u in de collectie voldoende voorwerpen hebt die er baat bij hebben. Voor een beperkte collectie schilderijen bent u vaak al geholpen met een vaststaande gaaswand of enkele houten of metalen rekken met smalle, diepe en hoge vakken waarvan de bodems voorzien zijn van bufferend materiaal.
  • Ondanks al deze voorzorgsmaatregelen blijft het aangewezen om ook de objecten in de rekken zo goed mogelijk te verpakken, te bevestigen of van bufferend materiaal te voorzien om eventuele schokken te kunnen opvangen.
Compactusrekken. Foto: © Provincie Limburg, fotograaf: Tine Hermans
Compactusrek met gaaswand voor schilderijen. Foto: © Provincie Limburg, fotograaf: Tine Hermans
Compactusrekken over twee verdiepingen met elektronische bediening. Foto: © Provincie Limburg, fotograaf: Tine Hermans