Wat is een museum? Hoe vaak wordt voor het antwoord op die vraag niet teruggegrepen naar de museumdefinitie van de International Council of Museums? Op de ICOM-website staat vooralsnog: "A museum is a non-profit, permanent institution in the service of society and its development, open to the public, which acquires, conserves, researches, communicates and exhibits the tangible and intangible heritage of humanity and its environment for the purposes of education, study and enjoyment."

Naar een inclusieve museumdefinitie

De museumdefinitie heeft een grote symbolische waarde, en zorgt samen met de Ethische Code voor een gemeenschappelijk kader voor museumprofessionals over de hele wereld. Maar niets is voor eeuwig. Mee met de tijdsgeest vonden er de laatste decennia geregeld kleine aanpassingen plaats.

Sprekend is bijvoorbeeld dat na kritiek van activistische groeperingen in 1968, ‘in the service of society’ werd toegevoegd in het begin van de jaren zeventig. De definitie, en dus ook de museumwereld én ICOM als niet-gouvernementele organisatie, moesten ‘inclusiever’ worden en zich veel sterker richten op wat er zich in de samenleving afspeelde. Geluiden die tot op de dag van vandaag weerklinken, en die we in de museumpraktijk terugvinden. Denk maar aan tendensen in de richting van het inclusieve, participatieve museum, of nog actueler, aan het museum dat mee wil bijdragen aan dekolonisatie of zelfs een ‘activistische’ rol wil opnemen.

De toenemende samenwerking en cross-overs tussen musea in verschillende werelddelen zorgden er ook voor dat ‘intangible heritage’ in de museumdefinitie werd opgenomen. Collecties zijn nog steeds de kern van ‘een museum’ maar er is een groeiend bewustzijn dat de waarde die ze krijgen sterk afhangt van zeer veel immateriële aspecten. Hoe musea met immaterieel erfgoed dienen om te gaan, is een actueel relevante vraag die op de internationale fora te horen is. Het Intangible Cultural Heritage and Museums Project dat nu loopt, focust hier trouwens op.