De ICOM-museumdefinitie op losse schroeven

Als we het hebben over een ‘museum’, waarover hebben we het dan? Het is allerminst toevallig dat van bij de oprichting van de International Council of Museums in 1946 met een sluitende definitie werd gewerkt. Zo kon bepaald worden of een organisatie zich al dan niet terecht een ‘museum’ kon noemen. De nadruk lag daarbij van meet af aan sterk op enkele ‘functies’ die een museum behoort uit te voeren, zoals het verzamelen, het behoud en beheer, het wetenschappelijk onderzoek en het publiek maken van een collectie.

Die oorspronkelijke museumdefinitie werd doorheen de jaren meermaals herzien en bijgesteld, en geldt als een internationale standaard. De definitie die sinds 2007 wordt gebruikt, is de volgende:

"A museum is a non-profit, permanent institution in the service of society and its development, open to the public, which acquires, conserves, researches, communicates and exhibits the tangible and intangible heritage of humanity and its environment for the purposes of education, study and enjoyment."

De ICOM-definitie bevraagd

De definitie wordt om de zoveel jaar in vraag gesteld. Dat is niet toevallig, want de erfgoedwereld is voortdurend in beweging. Dit gebeurt niet in het minst door organisaties die sterke banden onderhouden met ICOM, zoals ICOFOM, het internationaal comité rond museologie. De centrale vraag op het symposium dat ICOFOM van 9 tot 11 juni 2017 in Parijs organiseerde, was dan ook: is deze museumdefinitie nog actueel en werkbaar? Gedurende drie dagen bogen museumprofessionals en museologen van over de hele wereld zich over deze kwestie. Dat resulteerde o.a. in de publicatie Définir le Musée du XXIè siècle.

Deze publicatie verzamelde de opvattingen op de museumdefinitie uit verschillende landen. Voor België – en Vlaanderen in het bijzonder – was vooraf een steekproef afgenomen. Enig minpunt: die was niet afgetoetst bij de musea zelf. Vandaar het idee om in Vlaanderen een workshop te organiseren met museumprofessionals (uit Vlaanderen). Precies om deze vraag naar de houdbaarheid en werkbaarheid van de museumdefinitie verder te onderzoeken.

Verslag van een workshop

Op 22 januari 2018 organiseerde FARO i.s.m. ICOM-België-Vlaanderen in M Leuven een discussienamiddag. We nodigden daarvoor François Mairesse uit, ICOFOM-voorzitter en tevens professor museologie aan de Sorbonne.

François Mairesse gaf eerst een introductie waarin hij de historiek en de opzet van ICOFOM uitlegde. Vervolgens verdeelden de deelnemers zich in twee groepen. Onder leiding van moderatoren Patrick Allegaert en Olga Van Oost, en met ondersteuning van verslaggevers Arnout De Cleene en Annemie Vanthienen, discussieerden de deelnemers over de museumdefinitie.

Het verslag dat u hierbij vindt, is het resultaat van deze workshop. De Engelstalige versie wordt bezorgd aan ICOFOM en deze bevindingen worden opgenomen in de internationale rapportering.

En wat nu?

Het verslag van deze workshop wordt op de website van ICOFOM geplaatst en de bevindingen worden mee verwerkt in de internationale rapportering.
Samen met ICOM-België-Vlaanderen willen we in het najaar een vervolg-workshop organiseren in Franstalig België.
We zullen bekijken in hoeverre – naast de museumdefinitie – ook de Ethische Code van ICOM zou moeten herbekeken worden.
We organiseren een volgende workshop op het einde van juni over een andere museumdefinitie, m.n. die die verwerkt zit in de UNESCO ‘Aanbeveling voor musea en collecties'.

Blijf op de hoogte

Wenst u persoonlijk op de hoogte te worden gehouden van deze activiteiten, of wenst u deel te nemen aan een volgende activiteit, laat het weten door een mailtje te sturen naar olga.vanoost@faro.be.

Meer lezen?