Welke doelen streeft u na met het participatieve traject?
Beeld u even volgende situatie in. De archivaris van een kleine gemeente is met pensioen gegaan. Bij haar afscheid schenkt zij haar persoonlijke verzameling oude foto's aan het archief. Ze geeft zelf aan dat de verzameling haar boven het hoofd is gegroeid en dat ze er nu liever wat afstand van neemt: "Het is aan de jonge garde om te bekijken wat zinvol is om te bewaren en wat niet". Haar opvolger zit dus met de handen in het haar. “Hoe kom ik erachter welke verhalen er schuilgaan achter deze foto’s? En welke foto’s zijn echt uniek?” is de vraag. In plaats van zelf de archieven in te duiken, beslist deze nieuwe archivaris om een participatief traject op te zetten. De doelen van dit traject zijn heel concreet: 'het waarderen van de fotocollectie'; 'het verdiepen van het onderzoek naar de collectie' en 'het versterken van de onderzoeksvaardigheden van de erfgoedgemeenschap'.
Fiche
Stap 1: Voor welke interne processen is participatie relevant?
Participatie blijft vaak automatisch verbonden met educatie en publiekswerking, en dat is ten onrechte. Participatie kan immers heel wat andere interne processen versterken. Zo kunt u het inzetten om uw onderzoek te versterken via crowdscience, om meerdere stemmen te horen bij beleidsbeslissingen of om het behoud en beheer te ondersteunen. En zoals in het bovenstaande voorbeeld, is ook het participatief waarderen erg de moeite waard.
Participatie kan dus bij heel wat onderdelen van uw werking een meerwaarde zijn. Dat betekent niet dat u altijd een gelijk niveau van participatie moet beogen. U kunt immers differentiëren wat het niveau van de participatie betreft. Op een andere pagina leggen we dat verder uit. Hieronder geven we alvast een voorbeeld dat de niveaus van participatie koppelt aan de verschillende interne processen:
Het voorbeeld van het archief zet sterk in op participatief onderzoek, en ook in processen van collectiewaardering wordt het advies van een bredere groep gevraagd. Vrijwilligers zullen bovendien de foto's digitaliseren en van metadata voorzien. Bij behoud en beheer en management streeft de organisatie ernaar om de achterban vooral helder te informeren. Hier is dus het niveau 'informatie delen' voldoende.
Stap 2: Formuleer doelen voor de juiste verwachtingen
Maak bij het opzetten van een participatief traject dus duidelijk welke doelen u beoogt, en formuleer deze helder. Op deze fiche vindt u daarvoor al wat handige hulpvragen en concrete voorbeelden.
In het bovenstaande voorbeeld is dat bijvoorbeeld niet het algemene 'het vergroten van het maatschappelijke draagvlak', maar wel heel specifiek: 'het verdiepen van het onderzoek naar de collectie' en 'het versterken van de onderzoeksvaardigheden van de erfgoedgemeenschap'.
Zorg er ook voor dat de doelen aansluiten bij de visie op participatie. Als u bijvoorbeeld in uw visie meer waarde hecht aan het participatief proces dan aan het eindresultaat, formuleer dan in dezelfde geest ook uw doelen. Zeg dan niet: we maken een tentoonstelling over onderwerp X die minstens 1.000 bezoekers zal aantrekken. Zeg wel: we betrekken tien buurtbewoners in een traject om samen met ons te kiezen en te beslissen over welke foto's we in een online expo gaan tonen.
