Meerstemmigheid in de praktijk brengen begint bij luisteren. Maar daar loopt het ook wel eens mis. Want niet alle stemmen klinken even vriendelijk of welwillend. En misschien voelt iemand zich al snel in het nauw gedreven. Hoe kan dit beter? En wat kunnen we zelf als erfgoedwerkers doen?

FARO nodigde begin dit jaar Annick Noëlle uit voor een tweedaagse masterclass over verbindend communiceren. Ze nam ons mee in het denken van Marshall Rosenberg en toonde hoe we vaak onbewust de verbinding doorbreken. Gewoon omdat we, allemaal, een bepaalde manier van spreken en luisteren hebben aangeleerd. Onbewust gooien we zo olie op het vuur van hen die al met enige argwaan bij ons aan tafel schoven. Er is echter ook goed nieuws: want wat je aanleerde, kan je natuurlijk ook weer afleren.

We oordelen snel en onbewust

Onze hersenen zijn harde werkers, die bij alles meteen een oordeel produceren of een oplossing bedenken, zelfs als we het niet doorhebben. Tijdens de masterclass werd dat heel duidelijk aan de hand van een oefening.

• Annick vroeg ons eerst om een lastige situatie waarin we ooit terechtkwamen op te schrijven. Tot mijn eigen verbazing gebruikte ik heel erg gekleurde woorden als "meegetroond worden" door mensen die "mij niet wilden horen". Eigenlijk formuleerde ik meteen al oordelen en interpretaties bij een situatie waarbij iemand me al telefonerend door een gang meenam naar een vergaderzaal.
• Een volgende stap was dat we moesten omschrijven wat we daar dan bij voelden. Ik kwam met “ik voelde me tekortschieten”, en dat was natuurlijk weer meteen een oordeel over mezelf. Ik was waarschijnlijk eerder wat verbaasd of in de war, of ik wist niet zo goed wat er zou gebeuren, onzeker misschien?
• Daarna nodigde Annick ons uit om op te schrijven wat onze behoefte dan was. Ik had behoefte aan helderheid over mijn rol daar en de concrete verwachtingen van de groep. In plaats daarvan formuleerde ik een strategie als: "Ik had nood aan een voorstellingsrondje" (wat dus eigenlijk al een oplossing was en misschien helemaal niet zo helder verwoordde waar ik echt nood aan had).
• En ten slotte oefenden we in het formuleren van een helder verzoek (geen eis), zoals: “Ik heb behoefte aan wat meer context over deze bijeenkomst. Is het mogelijk om me te laten weten wat het doel is van deze vergadering?”. Een zin die ik in de situatie zelf natuurlijk niet had uitgesproken. En wellicht heb ik mezelf daarmee tekort gedaan. Ik ben me die vergadering in elk geval blijven herinneren als een heel onplezierig moment.

Erken de behoeftes bij uzelf en de ander