Technisch erfgoed in de schijnwerpers in Technische Scholen Mechelen

Meubelmakerij 1963 © Technische Scholen Mechelen

In Technische Scholen Mechelen (TSM) werkte Marijke Van Eekert in het kader van haar stage voor de master Erfgoedstudies een waarderingstraject uit rond het technische erfgoed van de school, waar ze ook geschiedenis geeft. Het resultaat daarvan toont de school samen met Erfgoedcel Mechelen op Erfgoeddag.

Erfgoedcel Mechelen organiseerde Erfgoeddag vroeger al vaker in Museum Hof van Busleyden. Maar omdat er verbouwingswerken op de agenda staan, ging de erfgoedcel voor Erfgoeddag 2022 op zoek naar een andere locatie. Met Marijke Van Eekert als enthousiaste stagiaire duurde die zoektocht niet lang: zij kon haar directie en andere leerkrachten overtuigen om van TSM de hoofdlocatie te maken. Marijke wil zo tonen hoe erfgoed de eigenheid van de school kan versterken. 

Lied van onze vakschool

Met Erfgoeddag 2022 zet TSM het erfgoed van de drie oudste afdelingen – hout, metaal en druk-letterzetten – in de kijker. Als startpunt kozen ze het 'lied van onze vakschool’ dat terug tot leven gewekt wordt. Samen met de leerlingen, leerkrachten en de afdeling podiumtechnieken wordt een gloednieuwe opname gemaakt. Marijke hoopt ook de afdeling multimedia in te schakelen om deze opname te stofferen met filmmateriaal van de school uit de jaren 50 en 60.  

Ook de grafische afdeling wordt betrokken bij het project rond Erfgoeddag. Zij geven onder andere de affiches en tentoonstellingspanelen mee vorm. De leerlingen van de houtafdeling worden betrokken bij de restauratie van de tafeltjes die ooit speciaal ontworpen werden voor de art-decovergaderruimte ‘Eiken Zaal’. De leerlingen krijgen daarvoor de steun van een oud-leerkracht die de meubels zelf nog heeft weten maken.

Oud en nieuw

Drukkers-letterzetters, 1963 © Technische Scholen Mechelen
Drukkers-letterzetters, 1963 © Technische Scholen Mechelen
Technische Scholen Mechelen in actie bij waarderingstraject © Technische Scholen Mechelen

Zowel de directie als de (oud-)leerkrachten en leerlingen vonden het belangrijk aandacht te hebben voor oud én nieuw, en zo de evolutie in kaart te brengen van TSM als 19e-eeuwse vakschool naar een moderne, 21e-eeuwse, STEM-school. De grafische afdeling toont bijvoorbeeld een ‘Heidelberg degelpers’ in werking, terwijl ook aandacht besteed wordt aan de modernste printtechnieken van vandaag. Deze verbinding tussen oud en nieuw moet ook blijken uit de titel van de tentoonstelling voor Erfgoeddag: Erfgoeddag@TSM. Ook voor de leerlingen biedt deze verbinding een interessant perspectief.

Marijke Wienen van Erfgoedcel Mechelen vult aan: “Door te werken met computergestuurde machines zien de leerlingen nu vooral het eindproduct, maar zijn ze zich minder bewust van het proces. Door het contact met het erfgoed voelen ze de materialen en leren ze ook hoe ze van de ene naar de volgende stap moeten gaan om tot dat resultaat te komen. Ze ervaren dus handmatig wat die bewerking inhoudt. Hun inzicht in de evolutie van dit erfgoed wordt op die manier niet theoretisch gekaderd maar wel in de praktijk omgezet. Dit onderstreept weer hoe je ook met erfgoed kan bezig zijn in technische of beroepsopleidingen.”  

Bovendien beklemtoont leerkracht Marijke Van Eekert dat dit de manier was om andere collega’s te overtuigen: door de koppeling te maken naar vandaag toon je ook dat erfgoed niet alleen iets is van het verleden. Het geeft ook inzicht in hoe en waarom we vandaag op een bepaalde manier werken.  

Op de hoofdlocatie, TSM, zal Erfgoedcel Mechelen verschillende erfgoedverenigingen uitnodigen, met een heel divers aanbod als resultaat. Een smid van de heemkundige kring ’t Kaaskot van Bonheiden sluit met zijn evocatie op die manier aan bij het erfgoedverhaal van de afdeling metaal. Het aanbod wordt momenteel volop verder voorbereid. Zo hoopt de erfgoedcel in samenwerking met de gidsenbond onder meer een scholenwandeling door Mechelen te kunnen organiseren. Alle geïnteresseerde bezoekers uit het Mechelse (en daarbuiten) kunnen het aanbod vanaf januari terugvinden in de UiT-kalender.

Waarderen doe je niet alleen

Tot slot geeft Marijke Van Eekert graag nog enkele tips voor scholen die een project rond hun erfgoed willen opstarten: 

  • "Je kan toch niet alles bijhouden? Een school is geen museum!", was de meest gehoorde zin in het hele project. Er moeten keuzes gemaakt worden in wat wel en wat niet bijgehouden kan worden. Daarom is het belangrijk om directie, (oud)leerkrachten en leerlingen te betrekken. Wat vinden zij belangrijk? Waarom? En hoe willen we zaken bewaren? Kan dit misschien ook digitaal? Daarom ging aan Erfgoeddag een waarderingstraject vooraf.   
  • Waarderingstrajecten zijn legio voor collectiebeherende organisaties, maar veel minder voor de hand liggend voor organisaties (zoals scholen) die niet collectie-beherend zijn. Daarom werd een kleine gids geschreven voor niet-collectiebeherende organisaties met als titel Je kan toch niet alles bijhouden!?. De erfgoedcel onderzoekt nu samen met Marijke hoe deze handige gids nog ruimer met de sector gedeeld kan worden. Iets om in de gaten te houden dus. 
  • Een waarderingstraject kan je niet alleen doen. Je moet kunnen rekenen op de expertise van andere (erfgoedorganisaties) zoals ETWIE (de expertisecel voor technisch, wetenschappelijk en industrieel erfgoed), erfgoedcellen en heemkundige kringen. Ook oud-collega’s zijn een onuitputtelijke bron van verhalen en kennis. 
  • Je kan niet alles tegelijk! Start klein. Zo plant Marijke dit jaar te werken rond de oudste afdelingen maar ze hoopt de komende jaren ook erfgoed van andere richtingen te kunnen bestuderen. 

Tip! Ook het project Slimerfgoed bundelt voorbeelden en inspiratie over de omgang met schoolerfgoed: www.slimerfgoed.be.

Erfgoeddag maakt school
  • Raakte u geïnspireerd door het verhaal van Erfgoedcel Mechelen om zelf activiteiten te organiseren voor Erfgoeddag? Registreer uw activiteiten dan hier voor 14 januari. Liever op papier? Gebruik dan dit formulier.
  • Probeer contacten te leggen met een school als locatie voor dit event (of voor latere plannen). Zo brengt u erfgoed in een andere context, met mogelijk ook een ander publiek. 
  • Wilt u nog meer naar scholen trekken, en daar tijdens de Erfgoeddag-week lessen overnemen van leerkrachten? Breng een gepassioneerd erfgoedverhaal door uw activiteit hier te registreren voor 14 januari. Deze videotutorial kan u daarbij begeleiden. Liever niet digitaal inschrijven? Vul dan dit PDF-formulier in en stuur het per mail of post naar Michelle of Eva van Erfgoeddag. 
  • U staat er als Erfgoedklasbak niet alleen voor, want FARO zorgt samen met OETANG voor een begeleiding bij de voorbereiding van uw lesuur. U kan zich hier gratis inschrijven.  
  • Wilt u andere voorbeelden lezen over Erfgoedklasbakken en hoe zij dit lesuur invullen? Lees dan de blogs onderaan deze pagina.  
  • Volgt u graag (een herhaling van) de digitale startsessie voor Erfgoedklasbakken op 20 januari? Schrijf u dan hier in. 

Zet mee uw schouders onder de Erfgoeddag-week! Samen maken we er een sterk nationaal event van. Alvast een welgemeende dankuwel! 

Foto's: De meubelmakerij en de afdeling voor drukkers-letterzetters, 1963 // Technische Scholen Mechelen in actie bij waarderingstraject © Technische Scholen Mechelen

eva.begine