M HKA trekt met de bakfiets naar scholen: Panamarenko op de speelplaats

Panamarenkomobiel in actie, Stedelijke basisschool De Vlinders, Foto © M HKA

Hoe kunnen we kunst brengen bij kinderen met heel verschillende achtergronden? Piet Van Hecke (M HKA) ging met Pluto vzw in zee om deze vraag te beantwoorden. Samen realiseerden ze de Panamarenkomobiel.

Partnerschap met Antwerpse organisaties

Panamarenkohuis, Foto © Wim Van Eesbeek
Panamarenko, Prova Car, 1967, Collectie M HKA, Foto © M HKA

Pluto vzw werkt kunsteducatieve trajecten uit voor hun pleintjeswerking in Antwerpen. Zo realiseerden ze de ‘Plutomobiel’: die was gelijk ook het uitgangspunt voor de samenwerking met M HKA rond de Antwerpse kunstenaar Panamarenko. Het idee om de kunstenaar Panamarenko tot dicht bij kinderen en scholen te brengen, ontstond al enkele jaren geleden. Het Panamarenkohuis is immers niet geschikt om grotere groepen kinderen of klassen te ontvangen. Het idee kwam met de lockdowns versneld verder tot ontwikkeling.  

Ook de Antwerpse jeugdwerkorganisatie Kras werd als partner betrokken: zij brachten een opdrachtenboekje rond Panamarenko (uitgewerkt door M HKA) aan huis bij kinderen in moeilijke situaties. Kras kent de wijken waar veel armoede en schooluitval heerst. Door hun andere initiatieven weten ze ook hoe ze die doelgroep kunnen bereiken. Die aanpak bleek geslaagd. Wanneer je een aanbod online via nieuwsbrieven verspreidt, is dat toch grotendeels preken voor eigen parochie. Door huisbezoeken als deze gaat hun bereik verder, en kreeg Kras zo ook de kans om te zien hoe het ging met deze kinderen tijdens de lockdown. Bovendien waren de kinderen van Antwerpen Noord vertrouwd met het werk van Panamarenko: ze bekijken het als iets van hen, ook omdat er werk van de kunstenaar te bekijken valt in hun buurt.  

Bakfiets op school 

Vanuit dit educatieve pakket kwam dan het idee om ook iets in scholen te doen. Enter de bakfiets. In dit filmpje krijgt u een eerste indruk van dit project:


Piet Van Hecke ziet dit nog niet als een afgewerkt product, maar eerder als een proeftuin waar nog veel kan gefinetuned worden. Zo probeert hij nog om (meer) erfgoedobjecten mee te krijgen in de mobiel, een cruciaal punt voor deze opzet. Kinderen kunnen dan immers zaken vastpakken; iets wat ze in een museum doorgaans niet mogen. Uiteindelijk typeert dit ook Panamarenko die met zijn creaties het openbare domein betrad.

Van Hecke wil de kinderen laten experimenteren met kleinere objecten of tekeningen die Panamarenko inspireerden. Ook kopieën van tentoonstellingsobjecten zouden een plaats kunnen krijgen in de bakfiets. M HKA ging eerder al aan de slag voor ziekenhuisscholen en heeft zo al wel ervaring met het meenemen van voorwerpen. Ook voor dit project wil het grondig onderzoeken hoe dit verzekeringsgewijs haalbaar is.

Creativiteit en activisme in één klap

Het mooie aan deze mobiel is dat leerlingen niet alleen op creatief vlak worden uitgedaagd. Panamarenko’s werk geeft immers niet alleen vorm aan een fantasievolle kinderdroom, maar is ook maatschappelijk relevant.

Opdracht: vliegende tuigen ontwerpen, Het Salon M HKA, Foto © M HKA

Aan de hand van talrijke opdrachten leren kinderen nadenken over duurzaamheid en energiezuinig transport. Bij een van de opdrachten krijgen de kinderen een kaartje met een dier op en een bepaalde plek (de ruimte, de woestijn …). Leerlingen ontwerpen met die informatie een voertuig op millimeterpapier en bespreken ook welke materialen ze zouden gebruiken. Met dit soort activerende opdrachten leren kinderen nadenken over hoe ze hun eigen school duurzamer kunnen maken.  

Wil u in klasverband graag aan de slag gaan met jonge kinderen? Piet geeft graag nog enkele tips mee:

  • Denk na over niet-talige vormen van interactie, omdat niet alle kinderen daarin even sterk zijn. Bij een van de opdrachten mogen de kinderen met (militaire) hoofddeksels werken. Door dat gewoon al op te zetten, worden de kinderen een andere persoon en tonen ze een andere kant van zichzelf.
  • Laat kinderen af en toe in kleinere groepjes zaken voorbereiden. De meer timide kinderen durven dan misschien meer participeren, en dat levert meer ideeën op om later met de groep te delen.

Een mooi praktijkvoorbeeld voor de Erfgoedklasbakken 

Klasbakken op school © FARO

Deze mobiel past perfect in het opzet van Erfgoeddag en de formule van de Erfgoedklasbakken. Met dit initiatief willen we erfgoedmedewerkers stimuleren om naar de klas te trekken en er een lesuur over te nemen van de leerkracht. Dit is een laagdrempelige en eenvoudige manier voor leerkrachten om aan erfgoededucatie te doen.  

Bent u geïnspireerd door het voorbeeld van M HKA en hebt u plots ook een geweldig idee om mee naar de klas te trekken? Schrijf u dan zo snel mogelijk in via deze link. Hoe sneller u uw activiteit registreert, hoe meer tijd er is om matches met scholen te verzorgen. Zo komt uw educatief aanbod hopelijk ook op een fijne manier tot zijn recht binnen de klas. Meer informatie over Erfgoeddag leest u hierHier leest u meer over de Erfgoedklasbakken in het bijzonder. 

Zit u nog met vragen over uw klasbakuurtje? Aarzel dan niet om u in te schrijven voor de volledige vorming die FARO samen met OETANG aanbiedt. Meer daarover leest u  hier. Wilt u graag deelnemen aan deze vorming? Vergeet u dan niet te registreren.   

Bent u als leerkracht geïnteresseerd in de Panamarenkomobiel? Contacteer dan Piet Van Hecke. Bent u als leerkracht nieuwsgierig naar het aanbod van activiteiten voor Erfgoeddag-week van 25 tot en met 29 april? Verken dan zeker het aanbod van Erfgoedklasbakken en VIP-pakketten.

eva.begine