Het is geen toeval dat mijn eerste blogbericht op deze website, bijna tien jaar geleden, dezelfde titel had als dit bericht. Toentertijd organiseerden we de studiedag Het geheugen van een stadswijk, naar aanleiding van een gelijknamige publicatie die ik met Bart De Wilde had samengesteld. Pour la petite histoire: ook meteen de allereerste FARO-studiedag in De Priem. Meer dan 460 blogberichten later ben ik samen met heel wat mensen in drie trajecten nog steeds bezig met het experimenteren met cultureel erfgoed in de buurt. Een overzicht.

O Lab

In O Lab denkt een kleine groep creatievelingen na over hoe verhalen duurzaam kunnen ingebed worden in de buurt. De belangrijkste voorwaarde is dat we - letterlijk - iedereen moeten kunnen bereiken. De groep bestaat uit mensen die geïnteresseerd zijn in storytelling, mondelinge geschiedenis, cultureel erfgoed en buurtwerking. Samen moedigen we iedereen in de buurt aan om eigen, betekenisvolle verhalen te delen. Na de kick-off en een periode van verkenning wordt er nu gewerkt aan de eerste concrete resultaten. Zo organiseren we op 21 december een speeddate met objecten in café ’t Gesproken Dagblad. Iedereen, ook u, is op deze speeddate welkom om over of aan de hand van een persoonlijk object een verhaal te komen vertellen.

Gemeenschapsmuseum Melle

In het piloottraject Van gemeentemuseum naar gemeenschapsmuseum, dat kadert in een reeks piloottrajecten van FARO rond erfgoedcollecties, gezondheid en welzijn, is het de ambitie om het gemeentemuseum om te vormen tot een plaats waar niet meer exclusief rond het verleden gewerkt wordt, maar die uitgroeit tot een sociale ruimte die moet helpen bij het aanpakken van maatschappelijke noden en behoeften in de gemeenschap. De focus hierbij zal komen te liggen op kwetsbare en zorgbehoevende ouderen. Uit een asset mapping met vrijwilligers bleek dat sommige buurten met een sterk gemeenschapsleven een belangrijke rol zullen spelen in het uitrollen van concrete acties. Het zal dus zaak worden dat het outreach-materiaal dat we ontwikkelen met objecten uit de collectie van het gemeentemuseum kan worden ingezet in die buurten en dat vrijwilligers, zorgverleners, animatoren en mantelzorgers worden opgeleid om het te gebruiken bij mensen thuis of plaatsen in de buurt waar mensen samenkomen.

Het archief om de hoek

Samen met het stadsarchief van Ieper en een dienstencentrum in een buurt zal er begin 2018 worden gestart met het piloottraject Het archief om de hoek. De uitgangsgedachte daarbij is dat archieven van oudsher een directe binding hebben met hun lokale omgeving: ze bewaren het lokaal erfgoed én ze verzamelen de verhalen van bewoners en de geschiedenis van gehuchten, wijken en buurten. Het archief en zijn collecties is een asset die lokaal kan worden ingezet in het aanpakken van enkele maatschappelijke noden en behoeften zoals vereenzaming, dementie en armoede. Het is de bedoeling om met de lokale partners en vrijwilligers op zoek te gaan naar de sleutels voor een duurzame outreachende werking die structureel in de archiefwerking is ingebed. Belangrijk daarbij is het ontwikkelen van laagdrempelige methodieken en tools waarmee archieven hun outreachende werking kunnen koppelen aan hun collectiebeleid en hun vrijwilligerswerk.

Tot slot nog een gedachte die ik in al die jaren en projecten heb meegedragen, en die luidt dat theorie voortkomt uit de praktijk. Het is alleen maar door te bewegen, zotte dingen te doen en soms eens tegen een muur te botsen dat je kennis en expertise opbouwt die je dan generiek kan vertalen naar de hele cultureel-erfgoedsector. Hands-on heet dat in het Engels.

Foto: De Buurt was een tijdelijke pop-upbuurt op het stationsplein in Leiden, "een plek waar Leiden samenkomt". Wikimedia Commons, FaceMePLS, CC BY 2.0