Van erfgoedlocatie tot maakplek: laat leerlingen ‘leren door te doen’
Tijdens Erfgoedweek 2023 zetten opnieuw heel wat musea, archieven, erfgoedbibliotheken en andere erfgoedlocaties hun deuren open voor lagere- en secundaire schoolkinderen. Met een heus vipaanbod laten ze scholieren én hun leerkrachten proeven van ontelbare interessante erfgoedactiviteiten.
U kunt natuurlijk letterlijk de rode loper uitrollen die week, extraatjes voorzien met een blik achter de schermen of leerlingen trakteren op een gadget. Maar hebt u al eens overwogen om uw vertrouwde atelierruimte om te toveren tot een (tijdelijke) maakplek? Geen klassieke rondleiding of workshop deze keer, wel integendeel: leerlingen lager of secundair onderwijs luisteren en kijken niet alleen, maar leren al doende en steken letterlijk de handen uit de mouwen. Maar hoe pakt u dat aan? Laat u inspireren over maakplekken tijdens de FARO-vorming op 18 november.
Een maakplek, wat is dat precies?
Maakplek is een algemene term voor ruimtes zoals een maker space, fablab ... U kent wellicht wel een aantal voorbeelden van dergelijke ruimtes waarin 3D-printers, lasercutters en ander (IT-)materiaal ter beschikking staan van iedereen die het wil gebruiken.
Een maakplek is:
- een gemeenschappelijke ruimte – vaak in scholen, bibliotheken of elders – die is ingericht met materialen en gereedschappen, zodat deelnemers of makers met begeleiding in deze ruimte kunnen experimenteren, verkennen, maken, leren en delen.
- veel meer dan een plek om te knutselen. In de maakplek vertrek je immers niet vanuit een vorm of object (dat moet worden (na)gemaakt), maar vanuit kennis. De aanwezige begeleider in/van een maakplek gaat eerst dieper in op bepaalde kennis, een bepaald vakmanschap en de gereedschappen, en nodigt de makers vervolgens uit om van daaruit zelf iets te creëren.
In maker spaces en fablabs is heel vaak alleen elektronisch materiaal aanwezig. Maar dat hoeft zeker niet altijd het geval te zijn: ook erfgoedorganisaties hebben – vaak zonder het te beseffen – veel (oude) gereedschappen en materialen in huis. Door deze materialen te koppelen aan uw kennis en expertise, creëert u een omgeving die stimulerend en ondersteunend werkt.
In een notendop:
- Kijk rond in uw eigen erfgoedorganisatie en ga op verkenning bij collega's, vrijwilligers en betrokkenen: wat hebt u zelf aan kennis en materialen in huis?
- Formuleer vervolgens een prikkelende en actuele opdracht of vraag die leerlingen zelf verder kunnen uitdiepen en waaraan ze vorm kunnen geven.
Enkele voorbeelden van zo'n opdracht of vraag: ‘Hoe kan je met deze stoffen een kledingstuk maken, rekening houdend met toekomstige klimaatveranderingen?’, ‘Hoe kan je met dit materiaal een nieuw gezelschapsspel maken voor in de klas?’, ‘Welk gerecht maak jij met deze ingrediënten?’, ‘Hoe maak jij een bewegend of sprekend kunstwerk met deze materialen?’, ‘Welk muziekinstrument maak jij aan de hand van … en geef een klasconcert’, ‘Creëer een energievriendelijk apparaat om die of deze taak uit te voeren’, ‘Hoe zou jij een kaart maken van plek x of y?’ … U merkt het: opdrachten kunnen alle kanten uit, naargelang het thema van uw eigen erfgoedwerking.
Maakonderwijs
Maakonderwijs krijgt ook in het onderwijs steeds meer aandacht, waarbij leren door te maken gezien wordt als een manier om écht te leren. Vanuit pedagogisch perspectief opent een maakplek immers mogelijkheden tot onderzoekend en ontwerpend leren.
Kinderen en jongeren worden in een dergelijk leerproces onderzoekers of uitvinders die vanuit een probleemstelling aan de slag gaan met kennis en vaardigheden. Ze passen de opgedane kennis meteen toe, en door iets te maken wat ze zelf bedenken leren ze nieuwe vaardigheden. Door te vertrekken vanuit een betekenisvolle of levensechte vraagstelling of uitdaging en vanuit de eigen nieuwsgierigheid en creativiteit, worden kinderen en jongeren veel meer eigenaar van hun eigen (leer)proces.
Bovendien krijgen kinderen en jongeren zo ook impliciet de boodschap mee dat ze zelf kunnen bijdragen aan de wereld; dat ze niet alleen maar hoeven 'gebruikmaken van', 'ondergaan' of 'consumeren', maar dat ze er ook zelf wat van kunnen maken.
Nieuwsgierig geworden?
Hebt u na het lezen van dit blogbericht zin gekregen om verder na te denken over een maakplek in uw organisatie, of om er meteen aan te beginnen? Dat treft! Op 18 november organiseert FARO samen met onder meer Werkplaats immaterieel erfgoed, het MOT en het Industriemuseum de workshop Al doende leren met een Maakplek: hoe pakt u dat aan?.
Allereerst verkennen we de formule, samen met prof. Joke Vandenabeele (KU Leuven). Hoe verschilt de maakplek van een gewone workshop en wat is de pedagogische meerwaarde? Waarom zou u zo'n maakplek organiseren? Twee cases maken de maakplek concreet. Publiekswerkers van het MOT en het Industriemuseum delen hun expertise en ervaringen. Tot slot maken we graag met u de vertaalslag naar uw organisatie. Hoe wordt de maakplek ook voor uw leerlingenpubliek een interessante formule?
Een inspirerend programma, én gratis bovendien! Meer informatie vindt u in de FARO-kalender, waar u zich ook kunt inschrijven.
Bekijk ook:
Foto: Randy Fath via Unsplash
