De voorbije weken zijn er drie fonkelnieuwe meetinstrumenten gelanceerd over lokaal beleid. Deze instrumenten zijn zeker ook de moeite voor erfgoedorganisaties die werken voor of met een lokaal bestuur.

Gemeente- en stadsmonitor

Het Agentschap Binnenlands Bestuur en Statistiek Vlaanderen lanceerden op 19 maart met veel tromgeroffel de Gemeente- en stadsmonitor. Voor de dertien centrumsteden in Vlaanderen is de ‘stadsmonitor’ al aan de zesde editie toe. Voor de 295 andere gemeentebesturen is er nu de ‘gemeentemonitor’, een gloednieuw instrument dat het maatschappelijk leven in elke gemeente in beeld brengt. Beide instrumenten bevatten zowel de resultaten van een grootschalig bevolkingsonderzoek als uiteenlopende cijferreeksen over lokaal beleid.

Het bevolkingsonderzoek peilde onder andere naar de tevredenheid van burgers over hun lokale woon- en leefomgeving. Wat blijkt? De grote meerderheid van de burgers woont graag in zijn gemeente of stad en is tevreden over het lokale beleid. Ook interessant zijn de cijfers over het buurtleven. Buiten de centrumsteden heeft bijna 60 procent van de bevolking veel contacten in de buurt. In de steden daarentegen heeft 60 procent geen of zelden contact. Toch zijn de meeste stedelingen tevreden over de contacten die ze onderhouden. Of zoals de onderzoekers het formuleerden: “in steden daalt de intensiteit van de contacten, maar niet de buurtintegratie”. In het jongste nummer van faro | tijdschrift over cultureel erfgoed kunt u trouwens lezen wat een erfgoedwerking voor een buurt kan betekenen (en omgekeerd).

Specifiek voor cultuur is 72 procent tevreden over de culturele voorzieningen in de eigen gemeente, zo blijkt uit de monitor. Het percentage ligt wat hoger in de steden en wat lager in de stadsrand en op het platteland. Deze cijfers liggen in de lijn van Cultuurcontentement, dat op 13 maart werd gelanceerd. Uit die bevraging bleek eveneens dat burgers tevreden zijn over het cultuuraanbod in hun gemeente.

Naast tevredenheidscijfers, bevat de monitor ook geregistreerde cijferreeksen. Het Agentschap Binnenlands Bestuur gaf op het lanceringsmoment wel aan dat het cijfermateriaal voor de cultuursector beperkt is in vergelijking met andere beleidsdomeinen. Er zijn weliswaar cijferreeksen voor de bibliotheken, maar voor het cultuuraanbod konden de onderzoekers enkel terugvallen op de gegevens die zijn ingevoerd in UiTdatabank. Hoe beperkt ook, toch zijn deze cijfers interessant en geven ze een indicatie van het erfgoedaanbod in uw gemeente. En bovendien: u kunt de cijfers netjes vergelijken, met andere gemeenten of het hele Vlaams Gewest.

Vrijetijdsmonitor

Op 13 maart lanceerde het Departement Cultuur, Jeugd en Media (CJM) met evenveel trots de Vrijetijdsmonitor. Met deze monitor wil CJM zoveel mogelijk informatie over het vrijetijdsgebeuren in de gemeenten bundelen. Op deze manier wil het lokale besturen ondersteunen bij de uitbouw van hun vrijetijdsbeleid. Zoals de naam van deze monitor aangeeft, is het cijfermateriaal meer op maat van de vrijetijdssector dan de gemeentemonitor. Het is de bedoeling dat er materiaal wordt verzameld en aangeboden over participanten, tewerkstelling, het verenigingsleven …

Het is nog even wachten voor u al dit cijfermateriaal kunt raadplegen. CJM heeft, met steun van VVSG, op dit moment een oproep gelanceerd naar de lokale besturen om de tool te gebruiken. Tegen het einde van 2018 brengen ze alle mogelijke interessante en bruikbare gegevens over het lokaal vrijetijdsbeleid samen op de website.

De gemeente telt

Ook met cijfers, maar met een ander doel is ‘Je gemeente telt’. Deze website is een initiatief van De Wakkere Burger, een sociaal-culturele organisatie die werkt rond lokale democratie en burgerparticipatie. Op 'Je gemeente telt’ leest u hoe gemeentebesturen hun budget de voorbije jaren hebben verdeeld. Zes pilootgemeenten werkten in deze eerste fase actief mee aan dit platform: Diksmuide, Eeklo, Oud-Turnhout, Mechelen, Sint-Niklaas en Scherpenheuvel-Zichem. Voor deze gemeenten kunt u alle inkomsten en uitgaven raadplegen en vergelijken.

De informatie is gebaseerd op de gemeentelijke meerjarenplannen. Deze plannen kunt u natuurlijk zelf raadplegen op de website van de gemeenten of van het Agentschap Binnenlands bestuur. Maar deze documenten zijn zodanig technisch dat de modale burger er moeilijk uit wijs geraakt. De kracht van 'Je gemeente telt' is dat de bezoeker een helder beeld krijgt van de verdeling van de budgetten. De gemaakte beleidskeuzes zijn meteen zichtbaar.

Waar hebben de zes pilootgemeenten erfgoed ondergebracht in hun meerjarenplannen? Erfgoed moet u vooral zoeken onder de post ‘cultuur en vrije tijd’. Binnen die grote post is het dan een subcategorie zoals ‘overig erfgoedbeleid’, ‘evenementen’ of ‘musea’. Let wel: de archiefwerkingen moet u vaak elders zoeken. Vaak vallen die binnen de post 'algemeen beleid'.

In de toekomst kunnen ook andere gemeenten aansluiten op dit platform om ook hun begroting transparant te tonen en de gemaakte beleidskeuzes helder te communiceren.