Voor u gelezen: Berlin Avenue. Op het ritme van het trommelvuur
Eind dit jaar komt er een einde van de vierjarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Tot dan blijven we u regelmatig wijzen op interessante, lezenswaardige publicaties en dit initiatieven. Zoals Berlin Avenue. Op het ritme van het trommelvuur, een strip van de Vlaamse auteur Marcel Rouffa.
Berlin Avenue. Op het ritme van het trommelvuur is een strip die we al sinds de publicatie eind 2016 in ons vizier hebben. “Ik heb het zeer bewust anekdotisch gehouden”, legt auteur Marcel Rouffa uit in een interview met Stripgids. “Dit is een boek over jonge gasten die dood gaan. De waanzin van dat front is niet te vatten. Er zijn meer Britse soldaten gestorven in WO I dan Britse en Amerikaanse samen in WO II. Maar ondertussen is de Eerste Wereldoorlog meer dan honderd jaar geleden, alle ooggetuigen zijn overleden. De Dodengang in Diksmuide is een propere toeristische attractie geworden. Het leed is vergeten en alleen de straffe verhalen zijn nog over. Ik voel de morele verplichting om hierover te vertellen. Tegelijk wou ik relativeren door humor, poëzie en liedjes in het boek te brengen.”
Anekdotisch is het boek zeker, maar tegelijk ook goed onderbouwd. Dat blijkt uit het dossier waarmee de strip afsluit. Dat maakt het in zekere zin ook weer een uitnodiging om de literatuur ter hand te nemen, plaatsen te bezoeken of nog andere activiteiten te ondernemen. Zo baseerde Rouffa het hoofdpersonage, onderluitenant Blunt, op de Engelse soldaat-dichter Edmond Blunden (1896-1974), wiens gedichten geciteerd worden; net als die van o.a. William Shakespeare. Rouffa gebruikt die gedichten – over de natuur, leven en dood, enz. – als een soort van uitzoomende, relativerende voice-over bij allerlei acties aan het front. Een uitwegje uit de uitzichtloze moddervlaktes waar de dood elk moment kan toeslaan.
Nog zo’n manier om met de realiteit van de loopgraven om te gaan bleek humor, met woordgrapjes, schunnige liedjes en – opmerkelijk – de naamgeving van de loopgraven. Die dragen de namen van bekende Londense straten, een manier om de heimwee te bestrijden. Groot is dan ook de verbazing van de soldaten als ze – met veel verliezen – uiteindelijk aan de overkant in de Duitse loopgraven opmerken dat de vijand precies hetzelfde doet.
Ons oordeel?
Inhoudelijk sterk verhaal, gebracht vanuit het standpunt van de gewone Britse soldaat, met zijn besognes, angsten en daden. Grafisch is Rouffa een stripmaker die graag met dunne lijnen en lichte pastelkleuren werkt. Dat zorgt nogal voor een contrast met pakweg Tardi, die net het tegenovergestelde doet (dikke lijnen, zwart-witte lijnvoering, vaak ook geen kleur). Wie vandaag het (of een) verhaal wil brengen over de Eerste Wereldoorlog moet al van goeden huize zijn. Er is de voorbije honderd jaar immers al enorm veel gezegd, geschreven, getoond, uitgelegd en geduid. Wie daar dus nog iets aan wil toevoegen, of inzoomen op een bepaald aspect, wordt algauw de maat genomen van ‘de voorgangers’. Op zijn best is Rouffa wanneer hij brede, filmische shots brengt van het slagveld, afgewisseld met close-ups die staccato over het blad denderen. Minpuntje van Rouffa’s stijl zijn zijn wat leeg aandoende, vaak inwisselbare gezichtsuitdrukkingen.
We hebben de voorbije jaren op deze pagina’s van de WO I-leesclub meermaals strips onder uw aandacht gebracht. Omdat ze een thematiek, een verhaal, historische gebeurtenissen of nog andere zaken op een net ietwat andere manier aansnijden – door samen te vatten, in te zoomen en te ‘verkleinen’, menselijker te maken. In combinatie met het – letterlijk - beeld brengen. Strips hebben andere wetmatigheden en effecten dan pakweg historische monografieën. Het is ook interessant hoe de geschiedenis wordt verbeeld; stof voor verder onderzoek. En ook gebruik in het onderwijs. Zie bijvoorbeeld ook het zeer lezenswaardige artikel van Tine Anthoni in faro, ‘Strips op school. Tussen droom en daad’ (pp. 32-35).
Marcel Rouffa, Berlin Avenue. Op het ritme van het trommelvuur, Gorilla (Strip2000).
