Strips in de Deense erfgoedsector
Wat weten we over het erfgoedbeleid en de -praktijk in Denemarken? Eerder berichtten we erover in faro, en eind juni trokken we naar Kopenhagen om na te gaan hoe strips en illustraties worden ingezet in de Deense erfgoedsector.
- In Kopenhagen spraken we eerst met dr. Anna S. Beck van het Museum Sydøstdanmark. Die naam groepeert een aantal cultuurhistorische musea met voornamelijk archeologische collecties uit het zuidoosten van Denemarken (de ruime omgeving van Køge, Næstved, Vordingborg, Greve, Solrød, Stevns en Faxe).
- Aansluitend spraken we ook met Mette Bielefeldt Bruun, die kort voor onze ontmoeting voor de striporganisatie Copenhagen Comics het panelgesprek Tegneserierne på museerne (Strips in musea) organiseerde, met panelleden uit vijf musea: ARoS, Hørsholm Egns Museum, Brandts en Nationalmuseet.
- Ten slotte spraken we ook met dr. Matthias Wivel (die op het moment van het gesprek als curator in de National Gallery in Londen werkte, maar later aan de slag ging als onderzoeker bij het SMK – zeg maar het nationale museum voor schone kunsten. Wivel is ook auteur bij het gereputeerde The Comics Journal en voorzitter van de Dansk Tegneserieråd, de Deense stripraad.
De voorbije jaren zijn er volgens onze gesprekspartners steeds meer Deense musea die gebruikmaken van strips en illustraties. Als een laagdrempelige en aantrekkelijke manier om verhalen te vertellen, maar ook om kennis over te dragen. En, tot slot, ook om bezoekers te betrekken en in de verhalen te ‘trekken’. Over de troeven moeten ze niet lang nadenken:
Strips hebben het vermogen om complexe verhalen en historische gebeurtenissen op een toegankelijke en begrijpelijke manier te presenteren. Bovendien kunnen ook scènes worden verbeeld waarvan (nog) geen beeldmateriaal bestaat (of waarvan het beeldmateriaal is verloren gegaan, of moeilijk te interpreteren is): ideaal om pakweg een vikingdorp tot leven te wekken of een belangwekkende gebeurtenis. Door elementen als kleurgebruik, het opvoeren van personages waartoe bezoekers (kijkers en lezers) zich kunnen verhouden, dynamische composities en decoupages, enzovoort. Ook kinderen en mensen met een lage(re) leesvaardigheid kunnen worden aangesproken door strips en illustraties. Een mooi voorbeeld komt van het Arbejdermuseet (Arbeidersmuseum) in Kopenhagen, dat strips en illustraties gebruikt om de geschiedenis van de Deense arbeidersbeweging en het dagelijks leven van arbeiders te tonen.
Actieve rol voor de bezoeker
En het blijft overigens niet bij passief toekijken. Zo maken een waaier van digitale toepassingen hun opwachting in de Deense musea. We vermelden hier met name interactieve panelen, digitale stripverhalen maar ook augmented reality-toepassingen. Zo worden bezoekers in het ARoS Aarhus Kunstmuseum uitgenodigd om door geanimeerde werelden te navigeren. Die werelden worden opgeroepen met illustraties (die uiteraard niet (geheel) gefantaseerd zijn, maar integendeel gebaseerd zijn op (kunst)historisch en archeologisch onderzoek).
Klassieker: educatie
En uiteraard wordt ook het educatieve potentieel van strips en illustraties aangestipt. Historische, culturele en wetenschappelijke onderwerpen kunnen via beeldverhalen of tekeningen op een levendige manier ‘uitgelegd’ worden. Denemarken blijkt een rijke traditie te hebben op het vlak van de integratie van educatieve strips in musea. Daarvan is het Nationalmuseet in Kopenhagen een goed voorbeeld. Daar worden archeologische en historische feiten toegankelijk en ‘zichtbaar’ gemaakt met zorgzaam vervaardigde stripverhalen die de tentoonstellingen vergezellen. Vaak wordt daarbij ook de ‘menselijke kant’ van de geschiedenis belicht, door personages op te voeren – al is het op papier – die van vlees en bloed zijn, en gelaagde figuren zijn met (herkenbare) emoties.
Stripmuseum, archief en erfgoedbibliotheek
Daarnaast is er ook een echt ‘stripmuseum’, zijnde het Storm P. Museet. Dat museum in Frederiksberg – een deel van Kopenhagen – is gewijd aan de Deense cartoonist Robert Storm Petersen (1882-1949), een van de meest iconische Deense cartoonisten en illustratoren.
En nog vermeldenswaardig is Det Kongelige Bibliotek (de Koninklijke Bibliotheek) in Kopenhagen, die een uitgebreide collectie strips en illustraties heeft. In haar publieksactiviteiten worden strips en illustraties geregeld gebruikt. Denemarken heeft ook zowaar een eigen archief, het Dansk Tegneserie Arkiv (Deens Striparchief). Dat verzamelt en beheert stripboeken, krantenstrips en grafische literatuur.
We hopen op een volgende editie van Comics @ the Museum een delegatie uit Denemarken te mogen verwelkomen!
Afbeeldingen: Tilbage til nature (terug naar de natuur), door Robert Storm Petersen, By Robert Storm Petersen - immediate source, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=85783463. Midden: © Nationalmuseet, Sune – het Baekke Monument
Het werk- en leerbezoek aan Kopenhagen werd gefinancierd met middelen van Erasmus+, het programma van de Europese Commissie. Om de cultureel-erfgoedsector goed te kunnen ondersteunen zijn we immers altijd op zoek naar voorbeelden en methodieken m.b.t. participatie, educatie en specifieke cultureel-erfgoedpraktijken. Om dat denkproces te versterken, laten we ons graag inspireren door goede voorbeelden en boeiende gesprekspartners in het buitenland.
