Museum Detox: meerstemmigheid in de praktijk

U herinnert zich vast nog het recente Groot Onderhoud, op 26 november 2019. Zo’n 400 collega’s werkten rond het thema 'Meerstemmigheid en conflict'. Ook het septembernummer van ons tijdschrift faro wijdden we eraan. Bij ‘meerstemmigheid’ zoeken we naar manieren om vele stemmen van mensen, maar ook vele soorten erfgoed, aan bod te laten komen. Gelijkwaardigheid staat daarbij voorop: de ene stem weegt niet zwaarder of lichter dan de andere. Het museum, het archief, de erfgoedbibliotheek, de erfgoedcel … fungeren dan als platforms om die inclusieve dialoog – want dat is het – te stimuleren. Een ultieme vorm van diversiteit en participatie, zo u wil.

Conflict zit ingebakken

Maar vaak komt zo’n proces ook met een zekere prijs. Vandaar: wie deze meerstemmigheid nastreeft, moet zich ook bewust zijn van de potentiële kiemen van conflict(en). Streven naar ‘meerstemmigheid’ en ‘participatie’ mag dan wel nobel zijn; vaak gaat het ook gepaard met de nodige blutsen en builen.

Van zodra u mensen met uiteenlopende stemmen bij elkaar zet, ontstaan naast gesprek ook discussie en zelfs conflict. Zolang er enkele basisregels van wederzijds respect worden afgesproken, is dat geen enkel probleem. "Du choc des idées jaillit la lumière", wist de Franse dichter-letterkundige Nicolas Boileau al in de 17e eeuw.

De erfgoedwerker en conflicthantering

Maar het vraagt wel wat van de erfgoedwerker die streeft naar meerstemmigheid. Wat moet u doen als er dan een conflict ontstaat? Doorgaans hebben onze professionals of vrijwilligers geen of weinig expertise op het vlak van conflicthantering. De kans is dan ook reëel dat een conflict niet goed wordt aangepakt.

Vandaar dat FARO blijft inzetten op de (co-)organisatie van vormingen conflicthantering in het kader van meerstemmigheid. Dat zal later dit jaar uit onze vormingskalender blijken. Bovendien organiseren we, i.s.m. de Amsterdamse Reinwardt Academie voor museologie en erfgoedstudies, een Herfstschool rond het thema in de week van 26 oktober 2020.

Een hele week dompelen we Vlaamse en Nederlandse deelnemers onder in de Brusselse, Vlaamse en Amsterdamse erfgoedwereld. We gaan op werkbezoek in verschillende musea en leren over polarisatie, participatie, intersectioneel denken en reframing in een erfgoedcontext. De deelnemers gaan ook aan de slag met een eigen casus, zodat we ook voorbij de theorie gaan.

Museum Detox

Op de eerste dag gaan we op bezoek in het AfricaMuseum in Tervuren, in het ongetwijfeld boeiende gezelschap van Rachael Minott en Sara Waijd, museumcuratoren die de schouders zetten onder de Museum Detox Movement. Deze beweging maakt ruimte voor mensen die menen te horen bij ‘zwarte, Aziatische en andere etnische minderheden’, en helpt musea om op een constructieve manier écht werk te maken van een diversiteitsbeleid.

Verandering komt van binnenuit

Waijd en Minott werkten in 2017 en 2018 samen aan The Past is Now, Birmingham and the British Empire, een tentoonstelling in de Birmingham Museums. Het bleek een opmaat voor de lancering van Museum Detox. Met de expositie wilden de musea immers een stukje geschiedenis vertellen, maar dan wel vanuit een verschillend aantal (gekleurde) perspectieven. Om dat waar te maken, betrokken ze enkele externe curatoren met zeer diverse achtergronden.

De museumcuratoren streven naar verandering, die vertrekt in het hart van de organisaties. Als curatoren van binnenin beginnen sleutelen zoals Waijd en Minott doen, zijn we op de goede weg. We kijken er alvast naar uit om hen te ontmoeten in oktober!

In een boeiend artikel in de reader ‘Museum Activism’ van Richard Sandell en Robert Janes, geven Waijd en Minott tekst en uitleg bij Museum Detox. Dit boek vindt u trouwens ook in de FARO-bibliotheek.

Interesse?

Wilt u er ook bij zijn? Hebt u nood aan meer inzichten in de thematiek maar wilt u ook zelf aan de slag? Bekijk het volledige programma en de voorwaarden hier.

Foto's: