Start van het Lerend netwerk zorg, welzijn en cultureel erfgoed
In februari kwamen de organisaties bijeen die − samen met Bart De Nil, vroegere FARO-collega − de piloottrajecten 'Erfgoedcollecties, gezondheid en welzijn' vormgaven. Ze overlegden met enkele andere baanbrekende cultureel-erfgoedorganisaties op het terrein van erfgoedwerk voor welzijn en zorg. Uitgangspunt van het overleg: is een lerend netwerk rond welzijnsgericht erfgoedwerk wenselijk en/of noodzakelijk? De conclusie was eenvorming: absoluut.
Start van een lerend netwerk
Op 30 mei kwam de groep opnieuw samen om visie, doelstellingen, acties en werking van het lerend netwerk te formuleren. Voortaan spreken we van het 'Lerend netwerk zorg, welzijn en cultureel erfgoed'. We kwamen tot deze voorlopige visie:
Vanuit een positieve gezondheidsfilosofie en rekening houdend met de 'vermaatschappelijking' van de zorg, geven we zuurstof en inspiratie aan zorgverleners en cultuurwerkers door te wijzen op het potentieel en de mogelijkheden van het werken met en rond cultureel erfgoed in de context van zorg en welzijn.
Visie in de praktijk
De visie van het lerend netwerk zal in de praktijk worden gebracht vanuit de volgende kernlijnen.
- Betekenisvolle praktijken stimuleren rond het ontwikkelen, uitwisselen en gebruiken van cultureel erfgoed.
- Zorg- en welzijnsgericht erfgoedwerk als betekenisvolle praktijk in de brede zorg- en welzijnssector ingang doen vinden. Dit zowel in een professionele als in een niet-professionele context, bij hulpverleners, mantelzorgers … Onder zorg- en welzijnsgericht erfgoedwerk verstaan we alle vormen van erfgoedwerk, binnen en buiten de instellingsmuren, waarbij de collectie en/of de ruimte wordt ingezet om het individuele welzijn van personen of het sociale/collectieve welzijn van groepen te verbeteren, of waarbij herinneringswerk en erfgoedpraktijken worden gebruikt in individuele of collectieve zorgtrajecten.
- Het belang van erfgoed en cultureel-erfgoedinstellingen (als plaatsen van zorg) voor welzijn en zorg telkens opnieuw aankaarten.
- De erfgoedsector ondersteunen in het zoeken naar verbinding met de zorg- en welzijnssector. Dit onder andere vanuit de volgende insteken.
- Informatiedeling | Het delen van visie, informatie en good practices van het lerend netwerk.
- Onderzoek stimuleren | Het stimuleren van verschillende vormen van onderzoek zoals impactanalyse (documenteren van meerwaarde werking), kwalitatief onderzoek, onderzoek naar betekenisgeving …
- Internationale netwerken uitbouwen | Er wordt in binnen- en buitenland gezocht naar connecties met concepten, praktijken en realisaties in theorie en praktijk.
Hoe? Een aantal acties
Tijdens het overleg kwamen we ook tot een lijst met mogelijke acties.
- Aan visieontwikkeling doen: we sluiten aan bij de holistische benadering van zorg. De nodige expertise en inzichten zijn er al: erfgoed is ook zorgondersteuning.
- Actief promoten : de projecten die er nu al zijn meer kenbaar maken, ook internationaal. Dit zowel in de context van zorg of welzijn als bij erfgoed en bij de respectievelijke opleidingen.
- Verduurzaming: bestaande werkingen verduurzamen, met elkaar verbinden en versterken.
- Netwerking: een breed netwerk vormen en een mapping hiervan maken. Dit niet enkel binnen de erfgoedsector, maar ook vanuit de zorgsector, onderzoek en het onderwijs.
- Onderzoek: onderzoek (in alle vormen) rond zorg en erfgoed (mee) opzetten en/of (mee) ondersteunen via begeleiding van stages, masterscripties, onderzoek, publicaties, co-organisatie van congressen …
- Kennisdeling: het delen van de opgedane kennis, op een structurele en duurzame manier. Zie bv. het project 'Zorgzaam (met) erfgoed'.
- Opleiding: lesgevers opleiden en erfgoed als thema in zorgopleidingen verwerkt krijgen. In het derde jaar van het project 'ErfGoedVoelen' zal hiervoor didactisch materiaal gemaakt worden.
Wil u deel uitmaken van dit lerend netwerk?
Iedereen die interesse heeft in het thema en deel wil uitmaken van dit netwerk mag zich alvast melden bij Alexander Vander Stichele via alexander.vanderstichele@faro.be. We denken nog na over een praktische manier van werken en met/voor wie. Het lijkt ons immers nodig om ook mensen uit de welzijns- en zorgsector en uit de opleidingen rond de tafel te brengen.
Op dit ogenblik werken de leden van het lerend netwerk aan het dossiernummer 'Welzijnsgericht erfgoedwerk' voor het najaarsnummer van tijdschrift faro.
Opmaat voor een landelijke dienstverlenende rol?
U leest het hierboven al: het is een hele boterham en om dit alles te kunnen realiseren is een trekkende organisatie nodig. De deelnemers van het Lerend netwerk zorg, welzijn en cultureel erfgoed menen dat de meest geschikte trekker een organisatie met een landelijke dienstverlenende rol 'Zorg Goed - Erfgoed voor zorg en welzijn' zou zijn.
Want de groep is er unaniem van overtuigd dat cultureel erfgoed effectief een meerwaarde heeft voor het welzijn en de gezondheid van mens en maatschappij. Maar het samenbrengen van de verschillende spelers in de cultureel-erfgoedsector, het samenwerken aan nieuwe initiatieven, het organiseren van cursussen en vooral de bekendheid in de zorg- en welzijnssector en de opleidingen daartoe stimuleren: dit overstijgt de werking van de individuele cultureel-erfgoedorganisaties in het netwerk. Dit zou de opdracht voor een landelijke dienstverlenende rol moeten zijn.
Foto's
cover: Werken met erfgoed © Michiel Devijver
midden: © FARO door Bart De Nil
bibliotheek: Collectiebibliotheek Huis van Alijn © Huis van Alijn door Liesa Rutsaert
onder: Creatief dossier uit de collectie 'Beeldende therapie' van UPC KU Leuven © UPC KU Leuven
