FARO-collega's als Erfgoedklasbak voor de klas

Volksverhalen verkennen, sessie Erfgoedklasbak door Jacqueline Van Leeuwen in basisschool De Regenboog © Erfgoedcel Leuven, fotograaf An Minne

Dankzij de inzet van bijna 700 musea, archieven, vrijwilligersorganisaties, erfgoedbibliotheken en thematische partners hebben we een bijzonder geslaagde editie van Erfgoeddag en Erfgoedweek achter de rug. Binnenkort mag u op faro.be de resultaten van de evaluatie verwachten, vandaag blikken we al even terug op de ervaringen van FARO-collega's Jacqueline van Leeuwen en Katrijn D’hamers. Hoe hebben ze zich voorbereid en wat onthouden ze voor een volgende keer? In deze blog bundelen we hun tips en ervaringen. 

Schakel naar activerende werkvormen 

Volksverhalen vormen een bijzondere passie voor Jacqueline van Leeuwen, coördinator vorming en advies bij FARO. Het hoefde dan ook niet te verbazen dat ze met veel enthousiasme volksverhalen selecteerde als uitgangspunt voor een reeks Erfgoedklasbakmomenten in het lager en secundair onderwijs.  

  • Bij de cursisten Nederlands van het CLT in Leuven ging Jacqueline volksverhalen vertellen, zowel in de klas als online. Daarnaast schoof ze aan bij een conversatietafel van Ligo-studenten. De volksverhalen vormden het uitgangspunt voor een gesprek over verhalen, de liefde voor dieren en de plek van verhalen in ons leven. 
  • Voor kinderen uit de lagere school had Jacqueline muzische workshops in petto. Haar sessies startten met een eigen verhaal, daarna gingen de leerlingen zelf aan de slag. Ze maakten een toneeltje of bedachten beelden en woorden bij het verhaal om het dan later voor de klas te vertellen.  

Een goede voorbereiding is het halve werk 

Katrijn D’hamers, adviseur participatie en diversiteit, gaf drie Erfgoedklasbakmomenten vorm die ze voor meer dan 500 leerlingen bracht.  

  • Tijdens haar sessies ‘Slow art’ kwamen alle zintuigen aan bod: horen, ruiken, proeven, kijken en voelen. Doelgroep: leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar lager onderwijs en de eerste graad secundair onderwijs. 
  • In de sessies ‘Leren debatteren’ ging Katrijn met leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs aan de slag om argumenten te bedenken die pleiten voor en tegen verwijdering van een beladen standbeeld.  
  • In de derde reeks sessies, over inclusieve taal in erfgoed, ging Katrijn dieper in op de impact van inclusief taalgebruik op de cultureel-erfgoedsector. De leerlingen uit de derde graad secundair onderwijs verkenden het thema eerst aan de hand van een quiz. Aan de hand van enkele voorbeeldzinnen waarover ze hun mening mochten geven kregen ze tien taaltips mee.

Een grondige voorbereiding zorgde ervoor dat Katrijn en Jacqueline overtuigd en gerust op de klas toe konden stappen.  Ze testten alle lessen vooraf uit en pasten aan waar nodig. Zo verwerkte Katrijn meer interactiemomenten in de lessen over debatteren en zocht ze naar een mooi evenwicht in de oefeningen slow art. Voor de nieuwe les over inclusieve taal lag er al een basis klaar vanuit een interne opleiding bij FARO. Die les paste ze nog aan voor de leerlingen. De opzet en inhoud legde ze vooraf voor aan een leerkracht en enkele jongeren. 

  • Tip | Vraag na elke les feedback van de leerkracht, eventueel via e-mail, en durf ook naar reacties van de leerlingen te vragen. Zo kunt u uw volgende Erfgoedklasbakmomenten nog geslaagder maken.
  • Tip | Bent u op zoek naar een kader, context en concrete ondersteuning voor het uitwerken of bijschaven van uw Erfgoedklasbakmoment? Het digitale leerpad op erfgoedklasbakken.erfgoeddag.be kunt u doorlopend en gratis raadplegen. 

Leerlingen en leerkrachten, een dankbaar klankbord

Erfgoedklasbakmomenten combineren met uw dagelijkse takenpakket kan een pittige combinatie zijn, zo getuigen ook de FARO-collega's. Grenzen bewaken is dan ook noodzakelijk. Maar uw thema’s kunnen aftoetsen bij een jong publiek is wel een fantastische kans en een mooi klankbord. Als dat geen waardevolle verrijking is op uw jobinhoud? In de video hieronder getuigen Katrijn D’hamers, de leerkracht en de leerlingen van Sint-Ritacollege in Kontich over deze leerrijke uitwisseling. 

Belang van lichaamstaal 

Gebaren zijn ontzettend belangrijk om mensen te helpen om te kunnen volgen, zeker voor de momenten die Jacqueline voor NT2-groepen ontwikkelde. Bij deze vertellingen lastte ze ook herhalingsmomenten in en voorzag ze tussentijdse vragen. Zo wilde ze checken of de groep goed kon volgen. Jacqueline voorzag ook bijkomende visuele ondersteuning. Voor de online sessie was dat een presentatie met sfeerbeelden, voor het live vertellen liet ze prenten zien of nam ze een voorwerp mee. 

Resultaat: verbindende sessies waarbij de deelnemers op een ontspannen manier even uit de klascontext loskwamen. Dat effect versterkte Jacqueline nog door: 

  • tafelkleedjes en plantjes mee te nemen voor de conversatietafels bij Ligo.  
  • op locatie te trekken. Met een groep CLT-cursisten trok ze naar drie vertelplekken in de buurt. Zo ervaarden ze taalles eens op een andere manier.  

Dat losbreken zorgde ervoor dat de groep nadien zelf ook vlotter verhalen vertelde uit hun persoonlijke context. Een mooi voorbeeld van hoe erfgoed mensen kan verbinden. En volgens de docenten een ideale taaloefenkans. 

  • Tip | Wist u al dat we speciaal voor Erfgoeddag en Erfgoedweek 2023 een verhalenbundel ontwikkelden voor samenleesmomenten? We herschreven een aantal dierenverhalen, zodat iedereen er plezier aan kan beleven. Of u nu Nederlands aan het leren bent, of de taal al heel uw leven machtig bent. Of u ze nu zelf (voor)leest, of ernaar luistert. U kunt de bundel hier gratis downloaden

Durf los te komen van een inhoudelijk verhaal 

De FARO-collega's merkten dat mensen al snel geneigd zijn om vragen te stellen over de inhoud van het verhaal. Wat gebeurde er? Waarom? Daarna bleef het dan vaak stil. Wanneer er verbindende vragen voorgelegd worden, komen de deelnemers veel meer los en komt de interactie pas goed op gang. Wie heeft er ook een kat? Wie vertelde jou vroeger verhalen? 

Jacqueline Van Leeuwen en Katrijn D'Hamers als Erfgoedklasbak bij CLT Leuven © Erfgoedcel Leuven
Jacqueline Van Leeuwen als Erfgoedklasbak in basisschool De Regenboog © Erfgoedcel Leuven, fotografie An Minne
Elien Doesselaere als Erfgoedklasbak in LIGO Gent © FARO
Elien Doesselaere als Erfgoedklasbak in LIGO Gent © FARO
Roel Daenen als Erfgoedklasbak in Torhout © FARO, fotografie Dries Theuwissen
Roel Daenen als Erfgoedklasbak in Torhout © FARO, fotografie Dries Theuwissen
Roel Daenen als Erfgoedklasbak in Torhout © FARO, fotografie Dries Theuwissen
Jacqueline Van Leeuwen als Erfgoedklasbak bij CLT Leuven © FARO
Jacqueline Van Leeuwen en Katrijn D'Hamers als Erfgoedklasbak bij CLT Leuven © Erfgoedcel Leuven
Jacqueline Van Leeuwen en Katrijn D'Hamers als Erfgoedklasbak bij CLT Leuven © Erfgoedcel Leuven
Jacqueline Van Leeuwen en Katrijn D'Hamers als Erfgoedklasbak bij CLT Leuven © Erfgoedcel Leuven
Jacqueline Van Leeuwen en Katrijn D'Hamers als Erfgoedklasbak bij CLT Leuven © Erfgoedcel Leuven

 

Fotoslider: Erfgoedklasbakken Jacqueline van Leeuwen, Roel Daenen, Elien Doesselaere en Katrijn D'hamers tijdens een aantal van hun sessies.

Vier gouden tips voor een volgende sessie 

Zin gekregen om zelf een Erfgoedklasbakmoment voor te bereiden? Ga dan alvast eens door het digitale leerpad op erfgoedklasbakken.erfgoeddag.be. We ronden af met vier tips die de FARO-collega's graag met u delen. 

  • Het is belangrijk om een goede tandem te vormen met de leerkracht. Zeker wat het klasmanagement in creatieve sessies betreft is dat echt noodzakelijk: dit lukt moeilijk alleen. Durf ingrijpen wanneer een klasgroep te geanimeerd of luidruchtig is. Of geef bij de start van de les aan bij de leerkracht dat u hier graag ondersteuning in krijgt. 

  • Zorg ook dat u kunt bijsturen in functie van tijd. In het secundair onderwijs kunt u nooit de volledige 50 minuten gebruiken. Zorg er dus voor dat de hoofdelementen overeind kunnen blijven, en dat kleinere elementen kunnen schuiven of weggelaten worden. 

  • Pols vooraf bij de leerkracht of een thema of aanpak bij de leerlingen zou passen. De leerkracht is expert in zijn of haar klas, en denkt meestal graag mee na.  

  • Misschien kunt u een deel van de les even buiten de klas organiseren, door een verhaal in de leeshoek te vertellen of aan te knopen bij een element in de buurt. Of gebruik de tafelkleedjestruc van Jacqueline om de klas net even een andere sfeer te geven. 

Meer voorbeelden en inspiratie 

Ook Roel Daenen, coördinator communicatie bij FARO, trok er op uit. Daarover leest u hier meer. En Elien Doesselaere, adviseur immaterieel erfgoed en communicatiemanager bij FARO, ging aan de slag met de verhalenbundel Dierenverhalen om samen te lezen. Op zoek naar meer voorbeelden? Deze organisatoren van een Erfgoedweekactiviteit getuigden eerder al over hun ervaringen: 

Ook in 2024 gaan we verder met het initiatief van de Erfgoedweken en Erfgoedklasbakken. Meer nieuws daarover mag u vanaf september op faro.be verwachten. Als eerste op de hoogte blijven? Schrijf dan in op de nieuwsbrief. We houden graag rekening met uw feedback. Die kunt u steeds aan ons laten weten via info@erfgoeddag.be. Veel dank! 

Foto: Volksverhalen verkennen, sessie Erfgoedklasbak door Jacqueline Van Leeuwen in basisschool De Regenboog © Erfgoedcel Leuven, fotograaf An Minne

Michelle Van Meerhaeghe