Must see! Expo 'Gastvrij Brussel' toont de superdiverse rijkdom van de stad
Sinds 1830 heeft Brussel honderdduizenden mensen verwelkomd die van elders zijn gekomen. Buitenlanders, vluchtelingen, immigranten, expats … Hoe ze ook werden genoemd, al die mannen en vrouwen hebben mee het gezicht van de hoofdstad bepaald. Ook de manier waarop zij werden en worden onthaald, is sterk geëvolueerd, van welwillendheid tot controle. Tot de Eerste Wereldoorlog waren zij hoofdzakelijk afkomstig uit de buurlanden, terwijl zij nu uit de vijf continenten komen en zo Brussel mee uitbouwen tot een van de meest kosmopolitische steden ter wereld.
Waarom hebben deze vrouwen en mannen hun land verlaten? Is Brussel voor hen een toevluchtshaven geweest? De tentoonstelling Gastvrij Brussel? vertelt hoe de Belgische hoofdstad geleidelijk aan is veranderd tot een ‘wereldstad’. Over een periode van bijna twee eeuwen beschrijft zij het parcours van de buitenlanders die zich voor enkele maanden of voor altijd in Brussel hebben gevestigd – bekende personen als Karl Marx of Kestékidès Léonidas en ook minder bekende mensen. Hun verhaal wordt verteld aan de hand van persoonlijke voorwerpen, archieven van de vreemdelingenpolitie, persartikels, ongepubliceerde foto’s en films.
Bekijk de teaser van de tentoonstelling (in het Frans):
Migratie en superdiversiteit
De initiatiefnemers slagen met verve in hun opdracht om de complexe migratiegeschiedenis én de huidige superdiversiteit een plek te geven in het museum. De opbouw is logisch. Op de benedenverdieping wordt aan de hand van verhalen van bekende en minder bekende Brusselaars en hun persoonlijke objecten en documenten weergegeven hoe men in België/Brussel een veranderende kijk had op nieuwkomers. De trap, gedecoreerd met familiefoto's van mensen met een migratieachtergrond, leidt naar de meer hedendaagse sfeervolle eerste verdieping. Daar worden enkele mensen geportretteerd en vertellen ze in videoboodschappen over hun verwachtingen naar de stad, hun heimwee, hun familiebanden.
Er zijn filmpjes gemaakt van zestien getuigen, uit alle hoeken van de wereld. Met hun woorden, hun accent en vanuit hun standpunt vertellen zij over hun levensloop en wat Brussel voor hen betekent. Ze komen uit Soedan, China, Congo, Frankrijk, Brazilië, Zweden of Syrië en hebben met elkaar gemeen dat ze allemaal elders geboren zijn. Ze zijn om verschillende redenen naar Brussel gekomen: op de vlucht voor politieke onderdrukking, dromend van een beter loon, of de liefde achterna ... Sommigen kwamen met het vliegtuig, anderen hebben de gevaarlijke oversteek van de Middellandse Zee overleefd. Ze zijn tussen 15 en 75 jaar oud en belijden verschillende godsdiensten. Sommigen hebben de Belgische nationaliteit verworven, anderen wachten daar nog altijd wanhopig op, terwijl er ook zijn die ze nooit hebben aangevraagd, ook al wonen ze al enkele decennia in Brussel. Deze zestien getuigen waren bereid om via interview en film te vertellen over de belemmeringen die ze ginder en hier hebben ervaren, hun verscheurdheid, maar ook hun dromen en hun hoop voor de toekomst.
Extra weerklank
Even bijzonder zijn de tentoonstellingsruimten aan de Miniemenstraat, waar verspreid over vier verdiepingen opkomende fotografen, street artists, beeldhouwers en videomakers uit Brussel werk laten zien dat verband houdt met het thema migratie en diversiteit. Zo is er DK Ange, die een opstelling ontwierp waarin de schoonheid van de Afro-Caribische vrouw centraal staat. Geboeid door mode en de schoonheid van de Afrikaanse vrouw en smoorverliefd op haar continent, zette DK Ange een virtuele gemeenschap op rond het draperen van de hoofddoek. Kika Nicolela is een Braziliaanse kunstenares, cineaste en zelfstandig curator, die zich sinds 2014 in Brussel heeft gevestigd. Voor haar werken maakt zij gebruik van participatieve methodes om thema’s te behandelen in verband met identiteit en anders-zijn, communicatie, zelfperceptie, verhalen vertellen, gedachtewisseling, culturele stereotypes en maatschappelijke rollen. In het kader van deze tentoonstelling stelde zij een nieuwe opstelling voor: Prinsessenprincipes or how to kiss a frog.
Filmvertoningen, participatieve artistieke performances, lezingen en workshops geven verder nog extra weerklank aan de tentoonstelling. Deze tentoonstelling is drietalig: Nederlands, Frans en Engels. Wie Brussel wil begrijpen als superdiverse stad, is bij het Joods Museum van België op de juiste plaats. Het is een ode aan de diversiteit van de stad, op historische én hedendaagse wijze gekaderd.
De Expo 'Gastvrij Brussel?' is een initiatief van het Joods Museum van België en het Rijksarchief met de medewerking van het Centrum voor Joods-Marokkaanse Cultuur en loopt van 13 oktober 2017 tot 18 maart 2018.
Meer informatie op de website van het Joods Museum van België.
Bekijk ook het interview met Pascale Alhadeff op bx1, commissaris van de tentoonstelling:
