Ontdek alles over archieven tijdens Internationale Archiefdag en -week

Stadsarchief Ieper (Foto: Stadsarchief Ieper)

Vrijdag 9 juni is het Internationale Archiefdag. Dé dag waarop archieven in de schijnwerpers staan.

#75YearsICA

Internationale Archiefdag is een initiatief van de International Council on Archives (ICA), die archieven in de schijnwerpers plaatst. Sinds 2019 wordt de dag gekaderd binnen een ruimere Archiefweek. Dit jaar vieren we de vijfde Internationale Archiefweek, in het teken van ICA’s 75e verjaardag, van maandag 5 juni tot en met vrijdag 9 juni 2023. ICA roept dan ook op om een bijdrage te leveren aan de Tijdslijn, die haar geschiedenis vertelt.

Daarnaast wil ICA het belang en de veelzijdigheid van archieven in de kijker plaatsen via een aantal webinars:

  • Impact of Social Changes on Archival Work | Maandag 5 juni, 14.00 - 15.30 uur
  • Panel on the connection between Human Rights and Archives | Dinsdag 6 juni, 16.00 - 17.30 uur
  • How to Get Involved with ICA’s Specialized Interest Groups? | Woensdag 7 juni, 8.00 - 9.30 uur
  • Volunteering Within the Heritage Sector: Exploring the Relationship Between the Archive Professional and Volunteers | Donderdag 8 juni, 14.00 - 15.00 uur

Inschrijven voor deze gratis webinars kan hier.  

VVBAD-oproep archiefterminologie

Archieven komen regelmatig in beeld in de media. Recent bijvoorbeeld de Solvay archieven naar aanleiding van hun inschrijving in het Memory of the World-register van Unesco. Media-aandacht helpt om archieven en de werking van archiefinstellingen bekender te maken bij het brede publiek.

De sectie Archief en Hedendaags Documentbeheer (AHD) van de Vlaamse Vereniging voor Archief, Bibliotheek en Documentatie (VVBAD) speelt daarop in. Ze roept archieven op om op sociale media archiefterminologie uit te leggen of vaak gestelde vragen te beantwoorden via ludieke filmpjes. Wat houdt archief ‘schonen’ in? Hoe ziet een charter eruit? Wat is een archieftoegang? Het Nederlandse Kennisnetwerk Informatie en Archief biedt alvast inspiratie: ‘Wat is een archief?'


 

Steekkaart woordenboekwoensdag (Archief Gent)

Ook Archief Gent biedt inspiratie! Het voorbije jaar postte dit archief op 'Woordenboekwoensdagen' verklarende steekkaarten op sociale media met informatie over archieftermen en -mythes. Hier vindt u een overzicht van alle steekkaarten.

Wat is archiefeducatie?

FARO geeft graag gehoor aan deze oproep! Niet via een ludiek filmpje, wel via een blog vol beeldmateriaal. Dit is immers hét ideale moment om in te zoomen op de vraag ‘Wat is archiefeducatie?’. De educatieve werking van archieven stond de voorbije maand immers centraal tijdens de Erfgoedweken, de weken voor en na Erfgoeddag.

Op bezoek in het archief

Hoe vullen archieven een educatieve werking in? Net als andere erfgoedorganisaties zoals musea en erfgoedbibliotheken ontvangen archiefinstellingen leerlingen en studenten in het archief. Ze laten hun zo kennismaken met alle aspecten van een archiefwerking, hoe archiefmateriaal bewaard wordt, hoe bepaald wordt wat bewaard wordt …

Rondleiding VRT archief (Foto: Kathleen Bertrem)
Bordspel schoolerfgoed (Foto: Liberas)
Bezoek Scanatelier Algemeen Rijksarchief Brussel (Foto: FARO)
Rondleiding Stadsarchief Brugge (Foto: Stadsarchief Brugge)
Leerlingen van De Keiwijzer speurden naar hun verleden in Stadsarchief Poperinge (Foto: De Keiwijzer)


Dat kan bijvoorbeeld via een rondleiding, een bezoek aan het archiefdepot, een archiefquiz, een bordspel of een escape room. De ‘historische sensatie’ van het zien, ruiken en (wanneer het kan en mag) aanraken van archiefdocumenten staat hier centraal.

Maak een beestig wapenschild (Foto: Stadsarchief Tongeren)

Zo’n archiefbezoek kan ook inhoudelijk focussen op een specifiek thema. Zo kan het aansluiten bij een les die leerlingen of studenten op school kregen, of een thema of project waarrond ze werken.

Tijdens de voorbije Erfgoedweken zoomden heel wat organisaties bijvoorbeeld in op het Erfgoeddag-thema ‘Beestig’. In het archief kunnen leerlingen daarover bijvoorbeeld archiefdocumenten ontdekken, er zelf creatief mee aan de slag gaan …

In Stadsarchief Tongeren maakten leerlingen een eigen 'beestig' wapenschild. In Stadsarchief Mechelen gingen ze aan de slag met ganzenveer en ijzergallusinkt bij de tentoonstelling Beestige Charters.


 

Leerlingen aan de slag met ganzenveer en ijzergallusinkt op de tentoonstelling 'Beestige charters' (Foto: Stadsarchief Mechelen)

Iedereen Erfgoedklasbak

Daarnaast trekken archiefmedewerkers ook zelf naar scholen als Erfgoedklasbak. Ze nemen een lesuur lang de klas over en brengen het archief zo naar de school. Ook deze formule kan zowel focussen op de algemene archiefwerking als op een inhoudelijk thema. De les afstemmen op de leefwereld van leerlingen is cruciaal. Sophie Gyselinck (ADVN) gaf bijvoorbeeld een les over verkiezingspropaganda en ging met leerlingen uit het 5e en 6e secundair in gesprek over de vraag: ‘Hoe kunnen zo’n propagandatechnieken kiezers ook vandaag verleiden?’

Ook aan zo’n lessen kan een creatieve component gekoppeld worden. Dat deden Anouk Turnock en haar collega’s van Liberas bijvoorbeeld in hun lessen over porseleinkaarten. Ze namen niet enkel archiefstukken mee naar de klassen, maar lieten de leerlingen ook creatief aan de slag gaan om een eigen porseleinkaart te ontwerpen.  

Amsab-ISG (© FARO, fotograaf: Dries Theuwissen)
Amsab-ISG (© FARO, fotograaf: Dries Theuwissen)
ADVN
Maak zelf een porselijnkaart (Foto: Liberas)

Op locatie

CAVA

Naast het archief of de klas zijn ook andere, externe locaties mogelijk. Zo trok CAVA naar de Openbare Bibliotheek van De Haan met een tentoonstelling over Vrij Beestig. In de geest van Domien 'Nicky' Roggen konden kinderen hun eigen prikkelobjecten maken met gevonden en gerecycleerde voorwerpen.

Het Vlaams Architectuurinstituut trok samen met leerlingen van Basisschool Westerhem naar Woning van Wassenhove (1974, architect Juliaan Lampens) voor een workhsop over bewuster leren omgaan met hun eigen woonomgeving.

Woning Van Wassenhove, 1974 ©Juliaan Lampens   Workshop Erfgoedweek 2023, Vlaams Architectuurinstituut i.s.m. WAUW (Workshops d’ Architectu(u)r(e)) & Urbanisme Workshops) Beelden © Rik Vannevel (Museum Dhondt-Dhaenens)

Benieuwd naar meer? 

Zeker voor archieven die niet altijd de mogelijkheid hebben om klassen te ontvangen op locatie, is de formule van de Erfgoedklasbak een geknipte manier om toch leerkrachten en leerlingen te bereiken. Wil u ook als Erfgoedklasbak aan de slag? Neem contact op met eva.begine@faro.be.

Meer lezen over archiefeducatie en (bredere) erfgoededucatie? Lees hier de FARO-publicatie De educatieve werking in cultureel erfgoed. Reflecties naar aanleiding van de Veldtekening cultuureducatie (2021).

Benieuwd naar andere archieftermen en -verhalen? Speur deze week op Facebook, Instagram en Twitter naar de hashtags #InternationaleArchiefdag, #IAW2023 en #75YearsICA!

En neem een kijkje op de vernieuwde website én databank van Archiefpunt. In de archiefbank verzamelt Archiefpunt zoveel mogelijk informatie over privé-archieven en -collecties in Vlaanderen en Brussel. Het ontdekken waard!

Jelena Dobbels
Internationale archiefdag
ICA
archieven
archiefeducatie
erfgoedklasbak