Als we anderen inspraak willen geven, is écht luisteren een absolute voorwaarde. Het socratisch gesprek is een methode die ruimte maakt om zonder vooroordelen elkaars mening te onderzoeken. Ontdek het zelf tijdens het Groot Onderhoud (sessie 4).

Waarom een socratische dialoog?

Professionals zijn vaak gewend om beslissingsgerichte gesprekken te voeren. Tijdens een vergadering moeten concrete knopen worden doorgehakt. In de zoektocht naar consensus oordelen we daardoor vaak snel over de bijdragen van anderen. En zo dreigen we heel wat interessante input te missen.

Bovendien is er vaak te weinig tijd om echt na te denken over de kern van het vak: over de waarden, de aannames en de motieven die ons dagelijks werk vorm geven. En die onze snelle (voor)oordelen kleuren. Wat als we daar nu eens wél tijd voor maken?

Het socratisch gesprek als vorm van diepgaande reflectie

Via een aantal stappen onderzoeken de deelnemers welke opvattingen ze onbewust hebben en houden ze hun argumentatie tegen het licht. Niet om gelijk te halen of een consensus te bereiken, maar uit nieuwsgierigheid naar andere meningen. Zo verfijnen ze hun eigen argumentatie en stellen die bij.

Het resultaat van dit gesprek ligt dus niet in concrete beslissingen, handige stappenplannen en praktische tips. De meerwaarde is een diepe reflectie over wat je als professional drijft én wat anderen motiveert. Door je te verdiepen in en echt te luisteren naar het standpunt van anderen ontstaat er begrip. En dat is verrijkend voor iedereen.

Concreet: hoe verloopt zo’n gesprek?

Een socratisch gesprek wordt gevoerd in kleine groepjes van ongeveer acht personen. Centraal staat een vraag uit het werkveld. Op het Groot Onderhoud 2018 is dat: “Moeten professionals en het publiek samen de verantwoordelijkheid opnemen voor het beheer en behoud van ons erfgoed?”

• Eerst krijgen alle deelnemers de kans om hun eigen mening of antwoord op een centrale stelling in te brengen op basis van hun eigen praktijkervaring.
• Daarna mogen ze één informatieve (en dus niet oordelende) vraag aan een andere deelnemer stellen. De deelnemers bevragen elkaar over de motieven en waarden achter hun antwoord.
• Samen denken ze na over de antwoorden op de vragen. Zo verdiepen ze hun argumentatie.
• Op het einde noteert elke deelnemer wat volgens hem of haar de essentie van de dialoog was.

Een verslag van een succesvolle socratische dialoog bij de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed leest u hier.

Zelf een socratische dialoog ervaren?

Dat kan tijdens het Groot Onderhoud 2018, sessie 4. Schrijf u vandaag nog in, want de plaatsen zijn beperkt!

Foto: CC0