Duurzaam (ver)bouwen voor musea

In Vlaanderen worden de laatste jaren druk musea en erfgoeddepots gebouwd of ingrijpend aangepast. Welke processen – van behoefte-analyses, over overleg, formulering van het Programma van Eisen, besluitvorming en opvolging – komen bij (ver)nieuwbouw kijken? In welke mate wordt naar duurzame oplossingen gestreefd? Wie doet wat en heeft welke verantwoordelijkheden in dit complexe (ver)bouwavontuur?
FARO wenste in een overleg- en leertraject voor de erfgoedsector de drie betrokken partijen– de bouwheer, de gebruiker (directeur, conservator en staf) én de architect – samen te brengen om een antwoord op deze vragen te zoeken. We doen dit samen met een aantal partners: Red Star Line Museum Antwerpen, VAI, Vakgroep Architectuur en Stedenbouw Universiteit Gent en het Team Vlaamse Bouwmeester.
De uitgangspunten van dit traject zijn:
- de kritische evaluatie van de resultaten van bestaande museale (ver)bouwproject in binnen- en buitenland;
- het definiëren van de rol en van de samenwerking van de genoemde drie stakeholders: de opdrachtgever/bouwheer, de architect en de gebruiker (museumstaf en publiek).
Vragen we beantwoord willen zien:
- Hoe verloopt/verliep het overleg- , besluitvorming- en realisatieproces, en waarom?
- Beantwoordt het eindresultaat aan de vooropgestelde intenties en verwachtingen? Hoe is duurzaamheid in het concept en realisatieproces begrepen?
- Waarop kan het spaak lopen?
- Wie beslist op cruciale momenten? En komt dit het gebruik ten goede?
- Beantwoordt het gebouw zowel aan de functionele als de duurzaamheideisen, werden deze helder genoeg gedefinieerd?
- Wat raden de ervaringsdeskundigen aan collega’s met bouwplannen aan?
Onze doelstelling bestaat eruit om vanuit ervaringen en overtuigingen te komen tot een aantal aanbevelingen die inspirerend kunnen zijn voor toekomstige nieuwbouw, verbouwingen of inrichtingen van musea. En hoe de communicatie tussen de bouwheer, de gebruiker en de architect verbeterd kan worden.
FARO stelde daartoe een traject voor met drie aaneensluitende, maar los van elkaar te volgen momenten: als start een infonamiddag; kort daarop plaatsbezoeken met nabespreking in residentieverband, en later in het jaar een symposium met publicatie van een handreiking..
Het residentiegedeelte bestond uit een zorgvuldig voorbereid tweedaags traject van ervaringsuitwisseling, bezoeken en presentaties over duurzaam (ver)bouwen van musea, nabesprekingen met experten en gelegenheid tot debat tussen de deelnemers, met verblijf in Nord-Pas de Calais.
Het startmoment, met een 70tal deelnemers, vond plaats op 16 december 2013 in her Red Star Line museum te Antwerpen. Vooraf was er gelegenheid tot geleid bezoek aan dit nieuwe museum. In de namiddag volgden 8 presentaties en gelegenheid tot vragen en discussie. het verslag van de dag is als bijlage toegevoegd..
Het residentiegedeelte, dat plaats vond op 20 en 21 februari 2014, bestond uit een zorgvuldig voorbereid tweedaags traject van ervaringsuitwisseling, bezoeken en rondetafeldiscussies over duurzaam (ver)bouwen van musea, nabesprekingen met experten en gelegenheid tot debat tussen de deelnemers, met residentie in Nord-Pas de Calais. Een 45tal personen nam deel, meestal museumverantwoordelijken, architecten en betrokkenen bij nieuwbouw- of verbouwprojecten van musea. De plaatsbezoeken, die door Faromedewerkers vooraf met de respectieve museumdirecties grondig waren doorgesproken, gingen door in de musea LaM (Villeneuve d’Ascq), La Piscine (Roubaix) en Louvre Lens.. 's Avonds volgde een presentatie van het Team Vlaamse Bouwmeester over projectdefinitie, gevolgd door gelegenheid tot vragen en debat. Het uitgebreid verslag is als bijlage toegevoegd..
Een dossier 'Duurzaam (ver)bouwen voor musea' werd op de Faro-website geopend en is toegankelijk voor alle deelnemers aan de startdag en het tweedaagse residentiële luik.. Hierop vindt men zowel de verslagen van de startdag en het tweedaagse luik, als allerlei documenten en links, o.a. dossiers binnen VAI.
- Vlaams Architectuur Instituut (VAI)
- team Vlaams Bouwmeester
- Red Star Line museum Antwerpen
- Vakgroep Architectuur en Stedenbouw, UGent
- Faro: Leon Smets, Olga Van Oost
- VAI: Sofie De Caigny
- Team Vlaams Bouwmeester: Sofie Troch; Tanja Hertveld
- UGent: Wouter Davidts
In een voorafgaande fase waren eveneens betrokken: Katrien Vandermarliere (VAI) en Joost Van der Auwera (KMSKB)
Praktische info
Vlaamse Gemeenschap, subsidies Residentiebeleid
Andere projecten
Het project Plannen voor de toekomst: ICE (in)begrepen wil een eerste, gezamenlijke stap zetten in ...
Met dit project kan de bibliotheek van het Middelheimmuseum een inhaalbeweging doen voor de digitale ...
Bijna elk museum in de wereld heeft meer objecten in zijn collectie dan permanent kan ...