Itinera Nova | Nieuwe wegen naar de digitale ontsluiting van archiefbronnen (fase 2)

De belangrijkste én omvangrijkste historische bron uit het Ancien Régime die het Stadsarchief bewaard wordt, zijn de registers van de Leuvense schepenbank. Deze stedelijke instelling werd door inwoners van zowel de hoofdstad Leuven als het ganse hertogdom Brabant geraadpleegd om juridisch bindend op te treden bij overeenkomsten en geschillen. Naast een aantal vrij stereotiepe akten met betrekking tot leningen, verpachtingen, verkopen, inbeslagnames, boedelbeschrijvingen, lijfrentes, enz. bevatten de registers van de schepenbank dan ook vele zogenaamde unieke akten omtrent aanvechtingen van erfenissen, opdrachten voor schilder- of timmerwerken of het hergieten van een klok, collocaties, enz. Hun inhoud biedt een nieuwe en verrassende kijk op het dagelijkse leven en de werking van instellingen in Vlaanderen tijdens de middeleeuwen en de nieuwe tijd. De schepenbank bestond vanaf 1399 uit 3 kamers, die elk hun uitspraken per jaar in een eigen register notuleerden. De registers vormen dan ook een erg omvangrijke bron van niet minder dan 1128 volumes, met in totaal ca. 475.000 folio's (950.000 bladzijden) handgeschreven tekst.  Ze bestrijken een erg lange periode (1362-1795) en worden inhoudelijk gekenmerkt door een uitzonderlijke rijkdom aan historische feiten en dat zeker niet alleen voor Leuven. 
Het mag een klein wonder genoemd worden dat deze zeer omvangrijke bron eeuwenlang oorlogsgeweld, branden en verhuizingen doorstaan heeft en zonder noemenswaardige hiaten tot op vandaag bewaard gebleven is. Maar deze kolossale omvang is tegelijk ook de reden waarom die (belang)rijke historische bron tot op vandaag niet ontsloten kon worden. Het doornemen en indexeren van alle 1128 registers is een gigantisch karwei dat vandaag enkel ter plaatse in het Stadsarchief kan gebeuren. Vele andere archiefinstellingen in Vlaanderen en elders zien zich als erfgoedbewaarders van dergelijke omvangrijke geschreven bronnen geconfronteerd met diezelfde zegen én vloek.

Het hier voorgestelde project Itinera Nova. Nieuwe Wegen naar de Digitale Ontsluiting van Archiefbronnen heeft de ambitie om met inzet van hedendaagse en toekomstgerichte digitale hulpmiddelen een oplossing te creëren voor dit probleem. Het beoogt de ontwikkeling van een nieuw instrumentarium en de uitwerking van een totaalconcept voor het digitaal toegankelijk maken van een geschreven archiefbron. Centraal staat daarbij de innovatie en de opbouw van expertise in drie domeinen:

  1. de digitalisering (inscannen van de bron)
  2. het toegankelijk maken van de inhoud voor een zo ruim mogelijke gebruikersgroep
  3. het vormen van een erfgoedgemeenschap rond deze bron en het actief betrekken van haar leden bij het arbeidsintensieve ontsluitingsproces

In elk van deze drie domeinen worden baanbrekende ontwikkelingen ingeleid, die voor een state-of-the-artvernieuwing in het hele Vlaamse archieflandschap zullen zorgen door het ontwikkelen van:

  1. een best practice en een leidraad voor bulkdigitalisering van geschreven bronnen
  2. een volledig nieuw digitaal concept voor de inhoudelijke ontsluiting
  3.  een uitgewerkte voorbeeldcasus over het werken met een archief-erfgoedgemeenschap

Praktische info

Looptijd van
Organisatienaam
Stadsarchief Leuven
Contactpersoon
Marika Ceunen
Adres
Rijschoolstraat 4/001
Telefoon
016300870
Financieringsbron(nen)

De Stad Leuven, de Vlaamse Gemeenschap en Cera financieren dit project.