In januari 2013 moest Museum Nusantara in Delft de deuren sluiten. Daardoor moest voor ruim 18.000 voorwerpen een nieuw onderkomen gezocht worden. Het museum herbergde objecten uit de voormalige Nederlandse kolonie Indonesië.

Gezien de financiële zorgen van de eigenaar van de collectie, de gemeente Delft, moest de ontzameling zo snel mogelijk gebeuren: binnen een jaar. Erfgoed Delft, geadviseerd door het NMVW (Nationaal Museum van Wereldculturen) stelde een projectplan op dat op papier de afstoting binnen een jaar mogelijk maakte. Eerst zou Erfgoed Delft de met de stad Delft verbonden voorwerpen selecteren. Vervolgens zou het NMVW objecten selecteren voor de Collectie Nederland. Wat overbleef zou naar Indonesië gerepatrieerd worden. Erfgoed Delft en het NMVW wilden de ontzameling correct uitvoeren, in overeenstemming met de LAMO (Leidraad Afstoting Museale Objecten) en de Erfgoedwet van 2016.

Over dit proces van ontzameling publiceerde de NMVW een rapport waarin de bevindingen, ervaringen en aanbevelingen werden gedeeld. Onafhankelijk onderzoeker en journalist Jos van Beurden ging hiervoor te rade bij de verschillende belanghebbenden en nam het hele traject onder de loep. Zo was het beoogde jaar van ontzameling een periode geworden van vijf jaar. Op veel plekken staan herplaatste Nusantara-objecten, gaande van musea in Nederland tot het buitenland, zoals het ACC in Zuid-Korea. In totaal werden 1.500 objecten gegund aan Indonesië. Het rapport behandelt ook de nood aan inventarisatie en registratie en aan het zorgvuldig omspringen met de rechten van schenkers, bruikleengevers en hun nazaten om de herplaatsing mogelijk te maken.

Een prangende vraag was te bepalen welke objecten als beschermwaardigd werden beschouwd voor de Collectie Nederland. Daartoe maakte men gebruik van Op de museale weegschaal, het waarderingskader voor de NMVW-collectie, en door specifieke criteria te formuleren voor het beschermen van de Nusantara-collectie in relatie tot de Collectie Nederland. Het rapport spreekt verder ook over de complexe relatie met de verantwoordelijke diensten Cultuur uit Jakarta.

Bron: Jos van Beurden. Herplaatsing Collectie voormalig Museum Nusantara Delft. Lering en vragen 2013-2018.

Raadpleeg het rapport op de website van de NMWV.

Foto: (c) Scott Hart, CC BY-NC-ND 2.0