U hebt het wellicht al gemerkt: de voorbije maanden zijn er opnieuw talloze initiatieven voorgesteld naar aanleiding van 100 jaar Groote Oorlog. Zoals we dat een half jaar geleden ook al hebben gedaan, geven we u graag een overzicht van de meest opvallende acties en projecten die de voorbije weken bij FARO zijn binnengekomen.

De meeste projecten over Wereldoorlog I zijn nog in volle voorbereiding. De initiatieven die nu worden voorgesteld, willen lokale cultuur- en erfgoedspelers vooral ondersteunen bij de voorbereiding van hun project. Daarbij gaat het meestal om communicatie, vorming en het stimuleren samenwerking en netwerking.

Herinneringseducatie

Hebt u plannen voor een educatieve werking omtrent Wereldoorlog I? Herinneringseducatie is dan een interessante piste. Herinneringseducatie betekent dat u kinderen en jongeren laat herinneren aan bepaalde periodes uit het verleden met bijzonder veel menselijk leed (oorlogen, intolerantie, uitbuiting). Dit gebeurt niet louter om het verleden te begrijpen, het gaat er vooral om wat kinderen en jongeren uit dit verleden kunnen leren. Interessant voor erfgoedwerkers is dat herinneringseducatie staat ingeschreven in de vakoverschrijdende eindtermen van het secundair onderwijs. Dit betekent dat vrijwel alle secundaire scholen er op de een of andere manier mee aan de slag moeten gaan.

Een tijdje geleden ontwikkelde het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie een handige toetssteen voor kwalitatieve herinneringseducatie. Deze tekst bevat heel wat tips en suggesties voor projecten over herinneringseducatie. Specifiek voor projecten over de Eerste Wereldoorlog ontwikkelde de provincie West-Vlaanderen een aangepaste toetssteen.

Nieuw bronmateriaal

Interessant aan de hele herdenkingshausse is dat ze ook aanleiding geeft het ontsluiten van nieuw materiaal. Enkele maanden geleden kwam het SOMA al naar buiten met een website over clandestiene oorlogspers. Een andere interessante bron voor een lokaal project is 'noodgeld'. Noodgeld waren papieren ‘bonnen’ die heel wat gemeentebesturen en ondernemingen drukten omdat er een tekort aan ‘echt’ geld was. Het Museum van de Nationale Bank heeft zijn collectie ‘noodgeld’ nu ontsloten op zijn website. In het jongste nummer van Tijd-schrift, het magazine van Heemkunde Vlaanderen, is overigens nog een bijdrage verschenen over het potentieel van deze bronnen voor lokale WOI-projecten.

Hebt u interesse in landbouw en voeding tijdens de Eerste Wereldoorlog? Op 11 juni stelt het Centrum voor Agrarische Geschiedenis een onderzoekgids voor: Boter, boeren en bezetters. Deze gids informeert over waardevolle archieven en bronnen met betrekking tot landbouw, voeding en de Eerste Wereldoorlog. Ook de relevante literatuur wordt in deze publicatie opgelijst en verzameld.

Communicatie

De meeste erfgoedwerkers zijn wellicht vertrouwd met de UIT-Agenda. Alle activiteiten over Wereldoorlog I die u in de UiT-databank invoert, worden nu ook ontsloten via de website www.2014-2018.be. Het is de bedoeling dat deze website op termijn een overzicht zal bieden van alle WOI-evenementen in Vlaanderen. Erfgoedwerkers die nog niet vertrouwd zijn met de UiT-Databank, kunnen nu een handleiding downloaden die speciaal is ontwikkeld voor de website 2014-18.

Samenwerking en ondersteuning op alle niveaus

De Vlaamse overheid heeft al langer een eigen, ambitieus herdenkingsprogramma. Ook de federale overheid is inmiddels naar buiten gekomen met een speciaal programma. Dat bestaat vooral uit herdenkingsplechtigheden en tentoonstellingen in onze grotere federale musea. Minister van Defensie Pieter De Crem maakte ook bekend dat de federale regering 'erediploma’s' kan toekennen aan steden en gemeenten. "Hiermee worden de verdiensten erkend van de Belgische steden of gemeenten die bijzonder zwaar getroffen werden door de gevechten, bombardementen en slachtpartijen die zich hebben afgespeeld gedurende de Eerste Wereldoorlog", aldus de minister. De steden en gemeenten met zo’n erediploma krijgen een tricolor herinneringslint dat ze kunnen hechten aan hun eigen gemeentevlag.

Op lokaal vlak zien we dat bijna alle erfgoedcellen een belangrijke rol opnemen in de herdenking van '100 jaar Groote Oorlog'. De meeste projecten staan nog in de stijgers, al zijn er op de voorbije Erfgoeddag toch ook al een aantal publieksacties voorgesteld. Daarnaast zien we dat de erfgoedcellen, in het kader van hun ondersteunende werking, lokale erfgoedactoren willen samenbrengen en ontmoeting stimuleren. De erfgoedcel Meetjesland bijvoorbeeld ontwikkelde onlangs nog een aparte website, die op termijn een overzicht zal bieden van alle geplande initiatieven in het Meetjesland.

Ook de provincies zetten sterk in op Wereldoorlog I. Naast een eigen programma, willen ook zij lokale erfgoedactoren op hun grondgebied samenbrengen, hen ondersteunen en lokale WOI-projecten onder de aandacht brengen. Dit laatste kan gebeuren via een overkoepelende website. De provincies West-Vlaanderen, Limburg en Antwerpen hebben een eigen projectwebsite; Vlaams-Brabant heeft een aparte pagina aangemaakt op haar provinciewebsite.

Ook FARO wil niet in dit rijtje ontbreken. Als steunpunt zetten we vooral in op reflectie en vorming bij het hele herdenkingsverhaal. Daarbij werken we zo aanvullend mogelijk, naast en in samenwerking met de vele andere ondersteuningsinitiatieven in Vlaanderen. De voorbije maanden organiseerden we een cursusreeks over het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hiervoor werkten we samen met Heemkunde Vlaanderen, het IPG, het Vlaams Vredesinstituut en de provincies. Een verslag van deze cursusreeks verschijnt in de loop van volgende weken in Bladwijzer, het infoblad van Heemkunde Vlaanderen.

Kortom: er staat de voorbije maanden (en jaren) nog heel wat te gebeuren rond de Eerste Wereldoorlog. Werkt u aan een interessant project dat ook inspirerend kan zijn voor andere cultureel-erfgoedorganisaties in Vlaanderen? Signaleer het ons! Dan kunnen we het opnemen in een volgend blogbericht.

Meer info: gregory.vercauteren@faronet.be