“Niets is. Alles wordt. Alles is in beweging. Alles gaat voorbij en niets blijft. Men kan niet tweemaal dezelfde stroom afdalen: het water wisselt immers steeds. Het wezen der werkelijkheid is verandering.” Deze woorden van Heraclitus (544-483 v.C.) vind ik terug in 'Over musea', een boekje dat in 1984 werd uitgegeven naar aanleiding van het vijfjarige bestaan van de Federatie van Musea in Zuid-Holland. In dit werkje staan citaten van filosofen, museologen en schrijvers die volgens de samenstellers van toen van toepassing waren op de musea.

Musea in verandering

De rode draad? Musea in beweging en in verandering. Intussen, dertig jaar later, valt het op dat de museale vakbibliotheek uitpuilt met titels over musea in transitie. Daarbij gaat het vaak over de plek van musea in de wereld en over hun (on-)mogelijkheid om aansluiting te vinden bij maatschappelijke veranderingen. Eveneens opvallend is de (bedrijfseconomische) professionalisering die musea de laatste drie decennia hebben doorgemaakt. Tot diep in de 20e eeuw was de goede uitvoering van de museale basisfuncties immers de hoofdbekommernis. Het doorsnee museum had dan ook weinig tot geen uitstaans met managementzaken. Maar dat is intussen wel even anders geworden. Een museum in beweging denkt na over de eigen organisatie, management, leiderschap, personeelszaken, communicatie en marketing, enzovoort. 

Die evolutie en aandacht maken het congres ‘Leadership for a Sustainable Museum’, dat Intercom in Washington organiseert van 28 tot en met 31 oktober, bijzonder interessant. Intercom is het International Committee on Museum Management van de International Council of Museums (ICOM). Het congres wordt aan enkele grote thema’s opgehangen: leiderschap (‘the sustainable leader’), de duurzame organisatie (‘the enduring organisation’) en publieke waarde (‘public value/the essential museum’). 

Een van de keynotesprekers is Elaine Heumann Gurian, die o.a. de bekende tekst ‘The Essential Museum’ schreef. Hierin ontwikkelde ze een zeer boeiende visie op de rol van het museum in de samenleving en zijn relatie tot de diverse gemeenschappen daarin. Als stafmedewerker musea bij FARO zal ik dit congres bijwonen en er verslag over uitbrengen, via deze website en naderhand ook via een artikel in faro | tijdschrift over cultureel erfgoed. Ik hoop dan ook dat de inzichten en ervaringen van deze conferentie kunnen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van het museale veld in Vlaanderen. Daarnaast wil FARO hiermee ook verder bouwen aan een internationaal netwerk van spraakmakende museale experts.

Groot Onderhoud: visienota musea

Ik leg ook nog graag even een bruggetje naar de sessie ‘Musea in de 21e eeuw: welke toekomst wenkt?’ op het komende Groot Onderhoud. Ook de musea in Vlaanderen zijn immers in beweging. Tijdens deze sessie presenteert het Overleg Vlaamse Musea haar visienota. Die is momenteel volop in voorbereiding. Tijdens de sessie op het Groot Onderhoud  wordt er met de deelnemers over gediscussieerd. Bent u begaan met de toekomst van onze musea? Dan is deze sessie beslist iets voor u!