De afgelopen maanden hield de expo BE.LAND van Vluchtelingenwerk Vlaanderen regelmatig halt in Vlaanderen/Brussel. Op verschillende plekken werden ontmoetingsmomenten gecreëerd, gelegenheden waarbij vluchtelingen de bezoekers binnentrokken in de expo over gastvrij Vlaanderen.

Sien Smits van Vluchtelingenwerk Vlaanderen vertelt ons hoe dit in zijn werk ging:

Expo BE.LAND

"De expo BE.LAND van Vluchtelingenwerk Vlaanderen vertelt het verhaal van het vluchtelingenonthaal in België sinds de jaren 50. Persoonlijke getuigenissen leiden de bezoekers doorheen deze boeiende en veelzijdige geschiedenis. Tegelijk wordt de brug naar het heden geslagen: tijdens dialoogmomenten kunnen bezoekers in gesprek gaan met vluchtelingen. Deze vluchteling-vrijwilligers nodigen de bezoekers uit in de Verhalenkoffer, waar bij een kopje koffie een warme ontmoeting ontstaat."

Vrijwilligers

"Omdat BE.LAND een reizende tentoonstelling is, werkten we met lokale organisaties samen om vrijwilligers te vinden voor de dialoogmomenten. Dit garandeerde ook een persoonlijk contact met de nieuwe vrijwilligers, wat de samenwerking ten goede kwam.

Niet alle vluchtelingen spraken (voldoende) Nederlands. Nederlands, Engels en Frans werden als voertaal gebruikt tijdens de dialoogmomenten."

Workshop

"Alle vrijwilligers volgden een opleiding bij Janien Prummel, docente bij de opleiding museumgids. Tijdens deze vorming leerden ze het erfgoedproject kennen, en kregen ze tips & tricks aangereikt om de gesprekken te voeren. Hierbij gebruikten ze gespreksstarters zoals vraagkaarten en erfgoedvoorwerpen. Vragen als ‘Wat betekent België voor jou?’, ‘Wat is gastvrijheid volgens jou?’ of ‘Wat geeft jou een thuisgevoel?’ brachten een dialoog op gang. De vrijwilliger en bezoeker stelden elkaar om de beurt een vraag, zodat het een wederzijds gesprek werd. Ze konden ook een voorwerp kiezen, en vertellen wat dit voor hen betekende.

De gesprekken waren niet steeds evident voor de vrijwilligers. Sommige bezoekers stelden erg persoonlijke vragen, bijvoorbeeld over het vluchttraject. Tijdens de workshop leerden de vrijwilligers omgaan met zulke vragen, moeilijke thema’s vermijden en een gesprek afronden.

Voor sommigen was spreken over hun vluchtervaringen net een manier om hun traumatische ervaringen voor een stukje te verwerken."

Warme ontmoetingen

"Op de meeste tentoonstellingslocaties ging een of meerdere dialoogmomenten door. Deze activiteiten werden vooraf aangekondigd, maar vonden steeds op openbare plekken plaats. Zo konden ook toevallige voorbijgangers deelnemen aan de dialoogmomenten.

We kregen tal van positieve reacties op deze activiteit. Voor bezoekers was het vaak de eerste keer dat ze in contact kwamen met vluchtelingen. De gesprekken waren een warme ontmoeting met mensen die ze normaal niet tegenkwamen in het dagelijkse leven.

Ook voor de vrijwilligers waren de gesprekken een fijne ervaring. Voor sommigen was het een manier om Nederlands te oefenen. Tegelijk leerden ze hun stad beter kennen, doordat bezoekers vertelden over mooie plaatsen of culturele activiteiten."

Blijvend enthousiasme

"Verschillende lokale partners bleven de dialoogmomenten ook na afloop van de tentoonstelling organiseren, in bibliotheken of hogescholen. Dit concept bleek een ideale manier om vluchtelingen en Belgen met elkaar in contact te brengen.

Via dialoogmomenten kan je vluchtelingen en Belgen ook in contact brengen met erfgoed. Geschiedenis, verhalen en erfgoed zijn immers ideaal om het ijs te breken en mensen met elkaar te verbinden."

Wilt u als organisatie zo’n activiteit organiseren? Volgende tips komen misschien wel van pas:

• Ga in zee met lokale vluchtelingenorganisaties. Zij hebben een breed netwerk en kunnen geïnteresseerde vluchtelingen contacteren.
• Neem tijd voor persoonlijk contact met de nieuwe vrijwilligers. Vraag hen feedback en input zodat het tot een echte samenwerking komt.
• Omkader de dialoogmomenten goed. Zorg ervoor dat bezoekers weten wat te verwachten. Help vrijwilligers eventueel om mensen aan te spreken, als dit nog nieuw en onwennig is voor hen.