Slow Art Day: naar meer inclusie

Traag kijken in Museum Mayer van den Bergh © Ans Brys

Wereldwijd nodigen erfgoedinstellingen bezoekers elke eerste zaterdag van april uit om traag van erfgoed en kunst te genieten. Die dag is de Slow Art Day. Ook in Vlaanderen nodigt de erfgoedsector het publiek uit op zaterdag 2 april. Deelnemers kunnen kijken, praten, maken, bewegen, proeven, beluisteren en nog veel meer. De basisregel van het evenement? Bezoekers kijken minstens tien minuten of meer naar een werk en wisselen vervolgens (kijk)ervaringen uit.  

Minder dan 30 seconden. Dat is volgens onderzoekers de kijktijd die mensen aan een kunstwerk besteden. Maar wanneer ze langzaam kijken, doen ze ontdekkingen. Dat meent Phil Terry, de oprichter van Slow Art Day. “De belangrijkste ontdekking die ze doen is dat ze kunst kunnen zien en beleven zonder noodzakelijke kennis. Het stimuleert passie en creativiteit.” 

Dertiende editie in 2022

Botanisch tekenen in 't Grom © 't Grom

Op 2 april vindt de dertiende editie plaats. De voorbije jaren kende Slow Art Day een sterke groei, zowel van het aantal deelnemende organisaties en het aantal landen dat deelneemt, als van methodieken en maatschappelijke accenten. Zo telde men tot en met de editie van 2021 al meer dan 1.500 locaties over de hele wereld, van Zuid-Afrika tot Noorwegen, en van Dubai tot België. Elk jaar komen er nog nieuwe bij. Initiatiefnemer Phil Terry maakt zijn droom waar om bezoekers, waar ze ook deelnemen, even te laten vertragen bij hun beleving van kunst en erfgoed.

Kan digitale technologie helpen?

Digitale toepassingen vinden steeds meer ingang, met dank aan de pandemie die de voorbije twee edities kleurde. Tien jaar geleden werd gevreesd voor de negatieve effecten van digitale instrumenten; dat is nu helemaal veranderd. Talloze instellingen maken gretig gebruik van sociale media en andere webplatformen (Facebook (Live), Instagram, TikTok, Twitter), video en YouTube, Zoom-sessies. Ook Google Arts and Culture wordt ingezet om details te kunnen waarnemen als texturen, penseelstreken en minuscule elementen.

Ook FARO richtte al de pijlen op digitale bemiddeling met de reeks ‘digitaal gidsen’.

Naar meer inclusie

Hoewel slow art aansluit bij meditatie en mindfulness, schuilt volgens liefhebbers de kracht ervan in de toegankelijkheid. Wie voelt zich welkom in de ruimtes? En wat wordt verwacht van bezoekers? Alles, behalve een potje voorkennis dus.

Voor Linea West van het Philadelphia Museum of Art verlaagt Slow Art Day de drempels door de winst van het simpelweg kijken. Niet zozeer de bezorgdheid overweegt dat mensen maar kort kijken naar kunstwerken, maar wel dat veel mensen zich niet welkom voelen. Slow art kan net een context creëren waarin mensen worden betrokken. Het verbindt hen niet enkel met de werken, maar evengoed met elkaar. Tijdens de vorige edities organiseerden verschillende instellingen sessies voor kwetsbare personen, iets wat organisatoren zeker willen voortzetten.

Zo werkte het British Museum vorig jaar een week samen met het Can Do Project, een programma voor deelnemers tussen 16 en 35 jaar met een handicap of langdurige gezondheidsproblemen. Tijdens verschillende sessies werden de jongvolwassenen uitgenodigd om te observeren, hun mening te delen, zelf objecten te kiezen en te vertellen.

Meer dan musea

Sint-Pauluskerk © Sint-Paulus Antwerpen

Vooral in musea en galerijen lijkt Slow Art Day goed te gedijen. Toch zit er ook veel potentieel in kerken, synagogen, moskeeën en andere religieuze huizen. De Antwerpse Sint-Pauluskerk doet het ons al enkele jaren voor. Een gedreven ploeg brengt zowel mensen samen in de kerk en de beeldentuin als virtueel.  

Middelheimmuseum © Cédric Raskin

Traag ging het de afgelopen jaren ook in de natuur. Door de pandemie vonden verschillende activiteiten buiten plaats, met wandelingen in openluchtmusea, parken en bossen. En zelfs fietstochten. Zoals die naar het historische Sarehole Mill Museum in Birmingham, een van de inspiratiebronnen van J.R.R. Tolkiens verhalen over Midden-Aarde.

En bij ons? Een overzicht

Middelheimmuseum

  • 2 april 2022 (11.00 - 12.30 uur en 14.00 - 15.30 uur)
  • Gedurende anderhalf uur bekijk en bespreek je in groep onder begeleiding van een museumgids twee kunstwerken uit de vaste collectie. We nemen de beelden langzaam in ons op en gaan er dieper op in. Wat zou de kunstenaar precies willen zeggen? Welke materialen heeft hij of zij gebruikt? Welke gevoelens roept het werk op, en waarom precies? Door samen over het kunstwerk te praten, ontdek je nieuwe details en betekenissen. Wedden dat je het werk nadien met andere ogen bekijkt?
  • 2 euro per persoon. Reserveren is verplicht via de via de website. Maximum 10 deelnemers per gesprek. Samenkomen aan het kasteel waar je ticket gescand wordt.

‘t Grom

  • 2 april 2022
  • Botanisch tekenares Hilde Orye heeft met haar liefde voor kunst, cultuur en natuur een doel voor ogen, nl. de wereld een stukje mooier maken. Daar wil ze anderen bij betrekken. Ze organiseert op 't Grom een tweedaagse beginnerscursus botanisch tekenen en aquarelleren. Dit keer neemt ze radijsjes onder de loep. Na het zorgvuldig bestuderen leer je nat in nat werken, kleuren uitdiepen, details en schaduw aanbrengen.  Het ideale moment om kunst eens op een andere, 'trage' manier te leren kennen én zelf te creëren.
  • Inschrijven via de website.

Museum Mayer van den Bergh

  • 2 april 2022, start om 11.00 en om 13.00 uur
  • Tijdens Slow Art Day organiseert Museum Mayer van den Bergh twee slow-artsessies. In elke sessie duik je samen met een gids in twee kunstwerken. Je krijgt en neemt de tijd om deze werken te bekijken en erover te reflecteren. Waar je bij een museumbezoek vaak een vluchtige blik werpt, sta je bij slow art echt stil en kijk je op een andere manier naar de kunstwerken. Ontdek kleuren en details en kijk op een andere manier naar de kunstwerken die je dacht al lang te kennen.
  • Gratis. Inschrijven via mmb@antwerpen.be of zie website Museum Mayer van den Bergh

MAS

  • 2 april 2022, 14.00 - 15.30 uur
  • Rondleiding in de expo Leven en dood. Over goden en mensen. De dood is mysterieus en intrigerend en neemt in elke cultuur een prominente rol in. De ene vreest ervoor, de andere streeft ernaar. Voor sommigen is het een nieuw begin. Hoe sta je zelf tegenover de dood? En welke mythes zijn voor jou nog een geheim? Ontrafel enkele grote levensvragen. Samen met een gids sta je stil bij de betekenis van leven en dood. Een rondleiding die je blik verruimt en je even doet stilstaan in dit drukke leven.
  • Rondleiding met gids voor volwassenen. Prijs: toegang tot het museum + 5 euro. Taal: Nederlands. Website MAS

Sint-Pauluskerk

  • 2 april 2022, 14.00 - 17.00 uur
  • Kom luisteren naar de stilte en het verhaal over de begraafplaats die een verrijzenistuin werd. De tuin is een oase van rust in het oude stadsgedeelte van Antwerpen. Het hoge kerkgebouw en de huizen eromheen houden de meeste geluiden buiten. Het is een plek om te ontdekken, van te genieten en te koesteren. Dat deden reizigers vanaf de 18de eeuw, toen de beeldentuin tot stand kwam. De Sint-Paulusvrienden nemen je mee op een pelgrimstocht naar de heilige plaatsen in Rome en Palestina, en duiden waarom de predikheren-gebroeders Ketwigh rond 1700 het initiatief voor de tuin namen. De Sint-Paulusvrienden leiden je langs de beelden, tonen de samenhang en het verhaal, accentueren de schoonheid.
  • Gratis bezoek van de Sint-Paulussite (calvarietuin, kerk, schatkamer en kloostergangen). Website Sint-Pauluskerk

 

Foto's: Traag kijken in Museum Mayer van den Bergh © Ans Brys / Botanisch tekenen in 't Grom © 't Grom / Sint-Pauluskerk © Sint-Paulus Antwerpen / Middelheimmuseum © Cédric Raskin

Katrijn Dhamers