Architectuurarchieven in de schijnwerpers

Schadeatlas ontwerptekeningen - Collectie het Nieuwe Instituut

Schadeatlas ontwerptekeningen

Metamorfoze en het Nieuwe Instituut publiceerden een Schadeatlas ontwerptekeningen als hulpmiddel bij het herkennen van schadebeelden bij ontwerp- en bouwtekeningen.

Metamorfoze vierde dit najaar zijn 25e verjaardag. Het programma van de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek zet zich in voor het behoud van en de duurzame toegang tot papieren erfgoed. Onder meer via de coördinatie van Metamorfoze-projecten maar ook via de publicatie van schadeatlassen.

Eerder verschenen de Schadeatlas archieven en de Schadeatlas bibliotheken (in samenwerking met de Vlaamse Erfgoedbibliotheken). Een derde publicatie in deze reeks is de Schadeatlas ontwerptekeningen, die Metamorfoze samen met het Nieuwe Instituut ontwikkelde.

Schadeatlas ontwerptekeningen - Collectie het Nieuwe Instituut

De schadeatlas start met een hoofdstuk over de architectuurpraktijk (1870-2000): hoe evolueerde het ontwerpproces van architecten in de 19e en 20e eeuw? Daarna geeft de publicatie informatie over verschillende materialen, technieken, gebruikssporen en schadebeelden in architectuurarchieven.

De collectie van het Nieuwe Instituut werd hiervoor uitvoerig bestudeerd. Dit Nederlandse museum voor architectuur, design en digitale cultuur beheert ook de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw. Die collectie bevat naast maquettes, foto’s, correspondentie en een aantal born digital archieven zo’n vier miljoen ontwerptekeningen.

Via tekst en beeld wordt de lezer ondergedompeld in de ontwerpwereld van blauwdrukken, kalkeerpapier, het gebruik van stempels op bouwtekeningen … De verschillende schadebeelden worden uitvoerig gedocumenteerd. En er worden ook tips gegeven voor een goede bewaring van grote formaten, een correct materiaalgebruik …

De publicatie is tweetalig opgemaakt: de teksten zijn zowel in het Nederlands als het Engels beschikbaar. De publicatie is online beschikbaar of kan gratis (excl. verzendkosten) besteld worden.

Archiefhub

Ook in Vlaanderen staan ontwerptekeningen en architectuurarchieven volop in de schijnwerpers. Het Vlaams Architectuurinstituut organiseerde op 15 november zijn eerste Onderzoeksdag. Daar stelde Wim Lowet de VAi Archiefhub voor. Deze eengemaakte databank biedt onderzoekers informatie over de geschiedenis van de ontworpen omgeving in Vlaanderen en Brussel.

Onderzoeksdag ©VAi

Tot begin dit jaar werkte het VAi met twee databanken, een gevolg van de samensmelting van het vroegere Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) en het Architectuurarchief Provincie Antwerpen (APA) in het VAi.

Het CVAa werkte sinds 2006 aan een databank over architectuurarchieven in ODIS. Daarnaast registreerde het APA − en nadien het VAi − de eigen collectie via een archiefbeheersysteem (ABS) dat via de eigen website online ontsloten werd.

 

Het VAi voegde beide platformen samen tot de VAi Archiefhub. Onderzoekers vinden hier zowel de collectie van het VAi alsook informatie over archieven binnen de thema’s architectuur, stedenbouw, bouwbedrijf en grafische vormingeving die elders in Vlaanderen bewaard worden.

Lees hier een korte terugblik en het volledig verslag van de VAi Onderzoeksdag.

Meer lezen over architectuurarchieven en bouwtekeningen?

In 2020-2021 liep bij Amsab-ISG het project Bouwtekeningen: roerend en onroerend erfgoed gemapt en gelinkt. In samenwerking met het ADVN en Liberas digitaliseerde Amsab-ISG een rijke collectie bouwtekeningen uit hun collecties. De afsluitende studiedag focuste op praktijkuitwisseling over het bewaren, consulteren en digitaliseren van bouwtekeningen. Hier leest u een verslag.

Bouwdossiers worden bij veel archieven vaak geconsulteerd. De Nederlandse beroepsvereniging KVAN en KIA werkten daarom aan een tekst over het beschikbaar stellen van bouwdossiers. Wat mag een archief online plaatsen? Dit werd dit najaar besproken tijdens twee online bijeenkomsten. Hier vind je het Kennisdocument Bouwdossiers

Foto's: Schadeatlas ontwerptekeningen - Collectie het Nieuwe Instituut / Onderzoeksdag © VAi

Jelena Dobbels