Op de website van FARO posten we geregeld recensies van een opvallend, inspirerend of innoverend boek over de Groote Oorlog. Ditmaal las Hannelore Vandebroek (genderhistorica, Geheugen Collectief) voor u ‘Van Dorothy Lawrence tot Marie Curie. Vrouwen aan het Front'.

Vrouwen aan het Front van Luc Corremans is een bladerboek vol leuke, leesbare, korte teksten over de bijdrage van heel wat bekende en minder bekende vrouwen aan de oorlogsinspanningen tijdens de  Eerste Wereldoorlog. Het is bovendien mooi geïllustreerd. De lay-out had misschien wat rustiger gekund, maar dat is natuurlijk een kwestie van smaak.

Als genderhistorica bleef ik wat op mijn honger. De auteur neemt soms wat korte bochten in het vergelijken van de situatie van vrouwen, zowel geografisch als doorheen de tijd. Teksten en foto’s over de situatie van de vrouwen uit verschillende landen, die in realiteit niet dezelfde oorlog meemaakten, worden zonder veel duiding gecombineerd. Dat is verwarrend. Het lijkt alsof de auteur het plan opgevat had een boek over Belgische vrouwen aan het front te schrijven, en later besloot het verhaal open te trekken naar de wijdere wereld. Dat leidde tot een gebrek aan duidelijk inhoudelijke lijn, en dus een inhoudstafel met weinig logica.

Maar ik mag niet te streng zijn. Het boek is uiteraard niet voor specialisten geschreven, maar voor iedereen die graag wat meer zou lezen over de oorlogsverpleegsters, de verzetsheldinnen, en bekende namen zoals Marie Curie. De aandacht die de auteur heeft voor minder bekende verhalen, zoals die van de Belgische vrouwen in de Nederlandse vluchtelingenkampen is een plus. Jammer is dat de auteur regelmatig de ‘sensationele’ kaart trekt, zelfs waar dit minder relevant is. De affaire van Marie Curie bijvoorbeeld, heeft weinig tot niets te maken met haar bijdrage aan de oorlog.

Mogelijk had de auteur onvoldoende literatuur om beroep op te doen. De bijdrage van Belgische vrouwen aan de Eerste Wereldoorlog en de gevolgen hiervan op de naoorlogse periode blijven in de bestaande onderzoeksliteratuur onderbelicht. Nochtans is België een interessant ‘geval’. Het oorlogsverhaal van vrouwen is hier anders dan dat van hun Britse, Franse, Duitse, Amerikaanse … tijdgenotes. België is ook een erg interessante casestudy voor de vraag die in de internationale literatuur al sinds de jaren zestig gesteld wordt: zorgde de oorlog al dan niet voor sociale verandering. Een van de centrale analysemodellen in dit onderzoek is het onderscheid tussen het thuisfront (homefront) en het militaire front (battlefield). Die tegenstelling zat in België anders in elkaar. Waar elders de hele populatie op een of andere manier werd gemobiliseerd, om bij te dragen tot de oorlogsinspanning, voor het goed van de natie, zaten de meeste Belgen vast in een bezet land.

Het boek van Corremans is een herinnering dat er nog onderzoekswerk aan de winkel is. Zo komt er voor de publieksboeken zoals dit hopelijk meer en beter materiaal om mee te werken.

L. Corremans, Vrouwen aan het front. Van Dorothy Lawrence tot Marie Curie, Davidsfonds, 2014.