Heel wat steden, gemeenten en regio’s in Europa staan voor gelijkaardige uitdagingen. Denk aan het wegwerken van ongelijkheid, de klimaatadaptatie, het stimuleren van participatie of een kwaliteitsvollere beleving en inrichting van de openbare ruimte. Hoe kan erfgoed lokale besturen helpen om deze uitdagingen het hoofd te bieden? Een online bundel van liefst 60 praktijkvoorbeelden uit heel Europa biedt inspiratie.

Een tiental praktijkvoorbeelden wordt nog eens extra uitgelicht met smaakmakende filmpjes. Daarnaast bevat de bundel een reeks tips en aanbevelingen aan lokale beleidsmakers.

Deze publicatie heeft wat weg van een snoepjeswinkel voor wie bezig is met lokaal erfgoed en lokaal beleid: het aanbod aan praktijken is enorm. Om er dan toch enkele voorbeelden uit te lichten:

• Salling (Denemarken) is een enigszins desolate regio met een industrieel verleden in de stoelmakerij. Het STOL-project riep het ambacht van het stoelmaken terug in leven en versterkte zo de sociale samenhang en intergenerationele dialoog.
• Lille: (Noord-Frankrijk): deze metropool heeft voor zichzelf een ambitieuze klimaatagenda uitgewerkt, waartoe ook de stedelijke musea bijdragen. Het Museum voor Schone Kunsten besloot er bijvoorbeeld om enkel nog eigen collectiestukken te tonen en het aantal bruiklenen te beperken tot een minimum. Zo wil dit museum broeikasgassen verminderen die het gevolg zijn van internationaal bruikleenverkeer.
• Het Stadsarchief Rotterdam en het burgerinitiatief DIG IT UP sloegen de handen in elkaar om hedendaagse stedelijke praktijken te documenteren, zoals bv. de hiphopcultuur of de clubscene. Zo willen de initiatiefnemers beter inspelen op de diversiteit in de stad en de collectie van het stadsarchief verrijken met verhalen, praktijken en getuigenissen van Rotterdammers.
• Val-Grande (Noord-Italië): deze bergregio wordt geconfronteerd met depopulatie en, daarmee samenhangend, verlies aan kennis van ambachtelijke vaardigheden. In een volgehouden participatief traject hebben zo’n 250 inwoners uit tien berggemeenschappen het erfgoed in kaart gebracht. Zo willen de initiatiefnemers een beter zich krijgen op het regionale erfgoed, de bewoners bewuster maken van dit erfgoed en het ook inzetten in een duurzaam toerismebeleid.
• Stedelijke Musea Zaragoza bouwden een ambitieuze participatieve jongerenwerking uit, waarin diversiteit en competentieontwikkeling centraal staan (zie verder).
• Ook Vlaanderen is goed vertegenwoordigd in deze bundel, met voorbeelden uit Leuven (kunstencentrum OPEK), Kortrijk (reuzencultuur) en Gent (circuscultuur).

Cultural Heritage in Action

De bundel is het resultaat van het project Cultural Heritage in Action. Dat project, dat liep tot eind 2022, wilde lokale erfgoedpraktijken uit heel Europa onder de aandacht brengen. Hiervoor organiseerde het zogenaamde ‘peer learning visits’.

In oktober 2022 nam ik zelf deel aan zo’n bezoek bij de Stedelijke Musea van Zaragoza. Samen met erfgoedprofessionals uit alle hoeken van Europa reflecteerde ik over de vraag hoe stedelijke musea een participatieve werking uitbouwen met jongeren en hoe ze meer diversiteit in zo’n participatieve jongerenwerking kunnen brengen. De voornaamste inzichten uit dit bezoek heb ik uitgeschreven in een artikel dat zal verschijnen in het juninummer van faro | tijdschrift over cultureel erfgoed.

De partners

Het project steunde op een samenwerking van een reeks Europese koepelorganisaties: Eurocities, KEA European Affairs, ERRIN, Europa Nostra en Architects'​ Council of Europe (ACE-CAE). Het project werd gefinancierd door Creative Europa.

Foto: Bo van Hoorn ‘Bo’ (CC BY-NC-ND 4.0)