De weken voor 11 november zijn traditioneel een periode waarin erfgoedwerkers nieuwe initiatieven over Wereldoorlog I voorstellen. Dit jaar is het niet anders. Meer nog: in de aanloop naar de herdenking van '100 jaar Groote Oorlog' in 2014 lijkt het aanbod aan WOI-activiteiten exponentieel toe te nemen. Hierbij een greep uit de vele aankondigingen en uitnodigingen die de voorbije weken bij FARO zijn binnengekomen.

In de eerste plaats is duidelijk dat tegen 2014 verschillende steden en gemeenten met een publieksgericht aanbod naar buiten zullen komen. Bijna alle centrumsteden bereiden momenteel een groot herdenkingsproject voor. Om maar twee voorbeelden te geven die de voorbije weken zijn aangekondigd: de stad Brugge plant in 2014 een dubbeltentoonstelling. Naast een grote fotografische tentoonstelling, zal er een historische expo plaatsvinden over Brugge tijdens de oorlog. In Hasselt is onlangs 'Word Erfgoedgeneraal' gelanceerd. In het kader van dit project starten de erfgoedcel en het Stadsmus een zoektocht naar voorwerpen en verhalen die de persoonlijke geschiedenis van Hasselaren in Hasselt of aan het front vertellen.

De meeste lokale initiatieven staan nog in de steigers. Toch zijn er ook al enkele steden en gemeenten die nu met een aanbod naar buiten komen. Eind september is in Poperinge het Lijssenthoek Bezoekerscentrum geopend. Dit vertelt het verhaal van het evacuatiecentrum dat van 1915 tot 1920 was gevestigd in het gehucht Lijssenthoek. De stad Aalst stelt op 9 november een publicatie voor over het dagelijks leven in bezet gebied. Een dag later, op 10 november, opent de gemeente De Panne de tentoonstelling 'Het hospitaal van de Koningin'. Deze tentoonstelling, met bijhorende publicatie, brengt het volledige verhaal van een Rode-Kruishospitaal in De Panne tijdens de Eerste Wereldoorlog. En op 22 december stelt het intergemeentelijk samenwerkingsverband POLS de eerste resultaten voor van een onderzoek naar WOI in de Leiestreek.

Naast deze publieksgerichte acties, zijn er ook allerhande initiatieven die lokale erfgoedwerkers willen inspireren en ondersteunen. Zo hebben het Vlaams Vredesinstituut en het Instituut voor Publieksgeschiedenis op 6 november een praktische handleiding voorgesteld. Met deze handleiding willen zij een aantal vragen en methodes uit het academisch onderzoek doorgeven aan lokale erfgoedwerkers en bovendien inspiratie bieden voor een lokaal project rond WOI. En specifiek voor Sint-Truiden verschijnt er begin december een bronnenboek. Dit bevat een heel aantal verslagen en ooggetuigenissen van mensen die de oorlog zelf hadden meegemaakt.

Ook het Centrum voor Agrarische Geschiedenis wil lokale erfgoedwerkers inspiratie aanbieden. Op 30 november organiseert dit expertisecentrum een contact- en studiedag over landbouw en voedselbevoorrading tijdens de Eerste Wereldoorlog, in samenwerking met het Beleidsdomein Landbouw en Visserij, de stad Dendermonde en Erfgoedcel Land van Dendermonde.

Verder zien we dat een aantal provincies een ondersteunende en coördinerende rol op zich nemen. Zeker de provincie West-Vlaanderen heeft een uitgebreid programma over WOI op touw gezet. Maar ook de provincies Limburg en Antwerpen willen lokale erfgoedactoren samenbrengen. De provincie Antwerpen heeft trouwens onlangs nog een oplijsting gemaakt van geplande WOI-initiatieven op haar grondgebied.

Vanzelfsprekend kan het In Flanders Fields Museum (IFFM) niet in dit rijtje ontbreken. Op 11 en 12 december is dit museum gastheer voor een internationale conferentie over oorlogscollecties en erfgoed. Verder heeft het IFFM in oktober 2012 de tweede ronde van De Namenlijst gelanceerd. De Namenlijst wil een overzicht opmaken van alle WO I-slachtoffers op Belgische bodem (zowel militair als burgerlijk). In de tweede ronde van dit project gaan een aantal scholen op zoek naar de Belgische burgerslachtoffers, vertrekkend van de lokale oorlogsmonumenten, maar aangevuld met info uit het lokaal archief, de bibliotheek of een heemkundige kring.

Ook buiten de cultureel-erfgoedsector leeft er veel interesse voor Wereldoorlog I. PASAR is een sociaal-culturele organisatie met in bijna elke gemeente een lokale afdeling. Deze lokale afdelingen organiseren allerhande recreatieve en toeristische uitstappen. Naar aanleiding van honderd jaar grote oorlog, wil PASAR voor haar lokale afdelingen een overzicht maken van WOI-activiteiten die interessant kunnen zijn voor een groepsuitstap. Vandaar dat PASAR ook volgende oproep lanceert: erfgoedwerkers die in 2014 een activiteit plannen rond WOI, kunnen dit doorgeven aan PASAR. Raadpleeg wel eerst bijgaand document om te bekijken of uw activiteit in aanmerking komt voor een groepsbezoek van zo'n lokale PASAR-afdeling.

Dit is maar een greep uit de vele initiatieven die de voorbije weken zijn aangekondigd. Wie er niet genoeg van krijgt, kan surfen naar de website 100jaargrooteoorlog.be. Daar vind je een overzicht van (publieksgerichte) activiteiten en evenementen rond Wereldoorlog I. Of je kan de bundel Het dagelijks leven tijdens bezet gebied downloaden. Deze bundel is het verslag van een reeks workshops die FARO in het voorjaar van 2012 heeft georganiseerd met het projectsecretariaat 100 jaar Groote Oorlog. Je vindt er ook heel wat projecten en acties die tijdens de workshops werden voorgesteld.