Unieke ensembles gebrandschilderd glas toegevoegd aan Topstukkenlijst

Jan Rombouts of omgeving, Christus in het huis van Simon de Melaatse, Leuven, ca. 1550, gebrandschilderd glas-in-lood, 59,2 x 45,1 cm, M - Museum Leuven, inv. B/III/259 © www.lukasweb.be - Art in Flanders vzw, foto Dominique Provost

Eind juli werd groen licht gegeven voor de opname van een aantal nieuwe werken op de Topstukkenlijst. Het gaat om een aantal unieke ensembles gebrandschilderd glas uit de collectie van Musea Brugge en drie unieke fragmenten uit Vlaamse glas-in-loodramen uit de collectie van M - Museum Leuven.

Eeuwenoude glas-in-loodramen worden Vlaams erfgoed

Onbekend, Maria met kind, Leuven, tweede helft 14de eeuw, gebrandschilderd glas-in-lood, 118 x 70 cm, M - Museum Leuven, inv. B/III/1 © M - Museum Leuven, foto Paul Laes

De panelen uit de collectie van M - Museum Leuven geven elk op hun eigen manier een uniek zicht op de glasraamproductie van hun tijd. Het 14e-eeuwse glasraam beeldt Maria met kind af en is een voorbeeld van typisch Vlaams gebrandschilderd glas in lood. Oorspronkelijk maakte het deel uit van het grote koorraam van de Sint-Jan-de-Doperkerk in het Groot Begijnhof van Leuven. Het behoort tot de oudste Vlaamse glasraamfragmenten waarvan de oorsprong bekend is. Het paneel illustreert het belang van de begijnhoven in de Nederlanden tijdens de middeleeuwen en is een uniek voorbeeld van de glasschilderkunst tijdens de tweede helft van de 14e eeuw.

Het tweede paneel, hoogstwaarschijnlijk afkomstig uit een kartuizerklooster in Brabant, dateert uit de 16e eeuw (foto boven). Het is het enige kartuizerpaneel in publiek bezit in Vlaanderen. Het paneel is bovendien bijzonder omdat het representatief is voor de productie van middelgrote glasramen in de Lage Landen tijdens de 16e en 17e eeuw. Het geeft erg waardevolle inzichten in de productiewijze van dit soort glasramen, zowel wat betreft de materialen, technieken, compositie en schilderstijl. De hoge kwaliteit van de schildering en het feit dat het paneel slechts een klein aantal niet-originele stukken bevat, maakt het stuk nog waardevoller.

Unieke meesterproeven

Jean François Bosmans, Meesterproef, Leuven, ca. 1790, glas-in-lood, ca. 65.3 x 65.5 cm (lijst), M - Museum Leuven, inv. B/III/75 © M - Museum Leuven, foto Paul Laes

Interessant is ook de selectie van twee zogenaamde meesterproeven uit de collecties van M - Museum Leuven en Musea Brugge voor de Topstukkenlijst. Het gaat om twee gebrandschilderde glas-in-loodramen uit de 18e eeuw. Deze panelen zijn de enige overgebleven meesterproeven in Vlaanderen, een bewijs van bekwaamheid om een ambacht uit te oefenen. Beide panelen illustreren het belang van de gilden in de 18e eeuw en tonen hoe ernstig meesterschap in een ambacht genomen werd. Het geeft ons een uniek zicht op de hoge kwaliteitseisen die aan vaklui gesteld werden. Ze zijn de enige materiële getuigen van de aanpak van de meesterproef door de gilden in Vlaanderen.

Gruuthusemuseum

Glasraam van glas en lood, engel met banderol. Christiaan van de Voorde (glazenier), Musea Brugge - Gruuthuse

Naast de meesterproef leveren de Musea Brugge nog enkele andere belangwekkende werken voor de Topstukkenlijst. Het gaat om kleine paneeltjes met de voorstelling van meerdere engelen, afkomstig uit het Brugse stadhuis, een zeldzaam voorbeeld van Vlaams gebrandschilderd glas van de periode omstreeks 1400. Hun artistieke kwaliteit is uitzonderlijk hoog. Hoogstwaarschijnlijk werden de paneeltjes op basis van door pre-eyckiaanse schilders ontworpen patronen vervaardigd door glasschilder en/of glazenier uit Brugge.

Van even uitmuntende kwaliteit zijn de twee opmerkelijke glasramen die de Heilige Joris en Michael voorstellen. Deze glasramen zijn gemaakt op het einde van de 15e eeuw. Meer dan waarschijnlijk sierden ze de schilderskapel van de Sint-Lucasgilde aan de Brugse Zilverstraat. De topstukken krijgen vanaf eind mei 2019 een permanente plaats in het vernieuwde Gruuthusemuseum dat dan de deuren opent.

Topstukkenlijst

De Topstukkenlijst kadert binnen het Topstukkendecreet, bedoeld om het roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven te beschermen omwille van zijn bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis. Voor de op de lijst opgenomen werken gelden beschermingsmaatregelen inzake uitvoer, zorg en fysische ingrepen. Er is ook een bijzondere subsidieregeling aan verbonden. Meer informatie over het Topstukkenbeleid van de Vlaamse overheid vindt u op de website van het Departement CJM.

Bron:

Foto's:

Jan Rombouts of omgeving, Christus in het huis van Simon de Melaatse, Leuven, ca. 1550, gebrandschilderd glas-in-lood, 59,2 x 45,1 cm, M - Museum Leuven, inv. B/III/259 © www.lukasweb.be - Art in Flanders vzw, foto Dominique Provost
Onbekend, Maria met kind, Leuven, tweede helft 14de eeuw, gebrandschilderd glas-in-lood, 118 x 70 cm, M - Museum Leuven, inv. B/III/1 © M - Museum Leuven, foto Paul Laes (1 en 2)
Jean François Bosmans, Meesterproef, Leuven, ca. 1790, glas-in-lood, ca. 65.3 x 65.5 cm (lijst), M - Museum Leuven, inv. B/III/75 © M - Museum Leuven, foto Paul Laes
Twee glasramen van glas en lood, engel met banderol, 15e eeuw. Christiaan van de Voorde (glazenier), Musea Brugge - Gruuthuse

faro

01 augustus 2018

Musea