Net zoals veel andere steden en gemeenten in binnen- en buitenland wil het Brussels Gewest een openbare ruimte waar iedereen zich goed en welkom voelt. Dat impliceert onder meer dat er kritisch gekeken wordt naar de relicten die ons herinneren aan het koloniale verleden. Een actieplan wordt uitgerold.

Stap 1: inventariseren en nadenken

In september 2020 richtte toenmalig Brussels staatssecretaris Pascal Smet een werkgroep op. Die had als eerste opdracht een studie te maken van de koloniale symbolen die in de openbare ruimte in het Brussels Gewest aanwezig zijn. Daarnaast moest de werkgroep een denkkader ontwikkelen en een reeks aanbevelingen formuleren ter attentie van de Brusselse regering, over de wijze waarop er met relicten in de openbare ruimte die verwijzen naar het koloniale verleden moet of kan omgegaan worden. Het rapport van de werkgroep werd op 17 februari 2022 officieel overhandigd aan het Brussels Gewestelijk Parlement.

Stap 2: van reflectie naar actie

Om ervoor te zorgen dat de aanbevelingen uit het rapport geen dode letter zouden blijven, werd binnen urban.brussels, de gewestelijke overheidsdienst die zich onder andere bezighoudt met de inrichting van de openbare ruimte, een coördinator ‘Dekolonisatie van de openbare ruimte’ aangesteld. Die rolt gestaag een programma van acties en activiteiten uit.

Zo heeft urban.brussels aan Traumnovelle gevraagd een tijdelijke installatie te ontwerpen voor het omstreden Monument voor de Belgische pioniers in Congo in het Jubelpark. Het tijdelijke kunstwerk The Grand Opening werd op 17 augustus officieel ingehuldigd, in het kader van de zogenaamde Dekoloniale intersecties, die gecureerd worden door Laurent Mbaah.

Bedoeling is dat de installatie een jaar zal blijven staan en dat meerdere kunstenaars er de kans zullen krijgen om hun boodschap over te brengen. Het programma omvat naast performances ook literaire en actieve intermezzo’s om iedereen aan te moedigen na te denken over het Belgische koloniale erfgoed, en de gevolgen van dat erfgoed op onze ervaringen en onze identiteit.

Naast het monument werd ook een informatiebord geplaatst dat wijst op de racistische stereotypes in het werk en de aanschouwer aanzet om met andere ogen naar de taferelen en citaten van het Congomonument te kijken. Want ook dit maakt deel uit van de bredere reflectie over het koloniale erfgoed in de openbare ruimte. Moeten we het gewoon laten staan en contextualiseren? Moeten we het via specifieke interventies herkaderen zodat de betekenis verandert? Of moeten we het helemaal verwijderen uit de openbare ruimte?

In het kader van het Brusselse actieplan rond dekolonisering werden alvast 24 monumenten geselecteerd die in aanmerking komen voor "contextualisering" of meer.

Foto: The Grand Opening Traumnovelle, Bruges Triennial 2024, © Severin Malaud