MOES-tuin
Het erfgoed en de geschiedenis van moestuinen zijn eeuwenoud. Ze zijn rijk en divers. Maar er wordt niet vaak met een erfgoedblik naar moestuinen gekeken. MOES-tuin wil moestuinerfgoed verkennen, documenteren, onderzoeken, tonen en verder laten leven. Hoe en waarom mensen al generaties lang in de moestuin werken en groenten, (klein)fruit en kruiden kweken voor eigen verbruik staat dus centraal in het veelzijdige erfgoedproject MOES-tuin. Dat kan niet los gezien worden van moestuiniers zelf. Via onderzoek én participatie worden relevante objecten, foto’s, documenten, praktijken, vakmanschap en tradities uit moestuinen in kaart gebracht. Immaterieel erfgoed krijgt daarbij de nodige aandacht: wat leeft in de handen, hoofden en harten van moestuiniers. Waar nodig wordt erfgoedzorg geboden en moestuinerfgoed geïnventariseerd en geborgen voor de toekomst.
MOES-tuin wil mensen rond
- materieel en immaterieel
- ongekend en levend (moestuin)
- erfgoed
- samenbrengen
Samen met drie erfgoedcellen worden drie proeftuinen opgericht. Figuurlijke proeftuinen waar moestuiniers samenkomen om erfgoed te tonen en erover in dialoog te gaan. Maar waar ook via andere participatieve methodieken zo divers mogelijk erfgoed naar boven wordt gespit. Zo groeit het erfgoedbewustzijn bij moestuiniers én wordt persoonlijk erfgoed in kaart gebracht.
MOES-tuin wil dit erfgoed ook tonen en ontsluiten voor een groot publiek via een rondreizende tentoonstelling, een projectwebsite als kennis-hub met onder meer een online tentoonstelling, wekelijkse moestuinweetjes als een digitale scheurkalender en publieksactiviteiten.
MOES-tuin bracht moestuinerfgoed in Vlaamse en Brusselse archieven, bibliotheken, musea, privéverzamelingen en erfgoedtuinen in kaart. Een staalkaart werd opgenomen in het eindrapport dat vanaf 2024 beschikbaar is op de website van CAG. Bovendien werd uniek moestuinerfgoed geborgd. De bijzondere collectie historische moestuinwerktuigen van Kasteel Hex werd gedigitaliseerd, onderzocht en geregistreerd. De collectie is begin 2024 beschikbaar op Erfgoedplus en de beeldbank van CAG. Zo'n 150 familiefoto’s met moestuinen werden opgenomen in de collectie van Huis van Alijn en tevens ontsloten via de beeldbank van CAG.
Het project bracht participatief moestuinerfgoed in kaart, waardeerde en documenteerde tijdens moestuinbabbels, interviews, een scan- en interviewsessie en via participerend observeren. Zo werd erfgoedbewustzijn bij bewaarders en uitvoerders van moestuinerfgoed vergroot. Moestuinen zijn geen courant erfgoedthema. Wat net ‘erfgoed’ is in de moestuin, lag niet voor de hand. Tegelijk leefde het thema erg. Het is een laagdrempelig en universeel onderwerp dat mensen met verschillende achtergronden kan verbinden. De participatieve methodieken zorgden voor heel wat voeding voor het project. Wat werd bovengespit, werd in de publiekswerking verwerkt en zorgde ervoor dat zes immateriële erfgoedpraktijken werden gedocumenteerd op het platform www.immaterieelerfgoed.be. Ze werden de eerste moestuinpraktijken op het platform. Nog meer handelingen, gewoonten, kunde en tradities werden gedocumenteerd op de projectwebsite.
Daarnaast ontwikkelde MOES-tuin in samenwerking met een woonzorgcentrum een aanbod rond moestuinerfgoed voor personen met dementie. Moestuinerfgoed werd verwerkt in bestaande methodieken en ook nieuwe praktijken werden in de praktijk gebracht. Het traject zorgde voor een meerwaarde in de zorg en het welzijn van de bewoners én bracht tuinierend of vertellend herinneringen, gewassen en praktijken van moestuinen doorheen de tijd naar boven.
Het project ontsloot geschiedenis, persoonlijke verhalen en erfgoed via een publiekswerking. De rondreizende buitententoonstelling 'MOES-tuin leeft' stond in de drie proeftuinen en werd met een 3D-visualisatie vertaald in een online expo. De projectwebsite www.moes-tuin.be diende als een kennis-hub waarin bezoekers konden grasduinen. Wekelijks werd een erfgoed-moestuinweetje verstuurd aan geïnteresserden en op de projectwebsite geplaatst. Verschillende publieksactiviteiten, zoals rondleidingen, werden georganiseerd.
Verworven kennis, ervaringen en expertise werden verankerd en gedeeld: binnen de eigen organisatie, met partners uit het project maar ook andere erfgoedspelers, de zorgsector en moestuinverenigingen. Dat gebeurt via een eindrapport, een handleiding met de gebruikte moestuinerfgoed-activiteiten voor personen met dementie, een draaiboek voor de methodiek van de moestuinbabbel en artikels in tijdschriften en op websites.
- Marijke Wienen en Annelies Lieten (Erfgoedcel Mechelen)
- Karen van Looken (Erfgoed Haspengouw)
- Nick Coorevits (CO7)
- Sam De Schutter (Huis van Alijn)
- Maarten Jacobs ('t Grom)
- Marie Vanwingh (Cera)
- Marleen Van Der Velden (Landelijke Gilden)
- Stijn Overloop (Velt)
- Jan Desimpelaere (Tuinhier)
- Femke Paulussen (CAG)
- Greet Draye (CAG)
- Lien Vloeberghs (CAG)
Praktische info
Dit project wordt gerealiseerd met financiële steun door het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid en Cera.
Andere projecten
Het religieus erfgoedlandschap is volop in beweging. Uit de kerkenbeleidsplannen valt op te maken dat ...
De Openbare Bibliotheek Brugge, de Universiteitsbibliotheek Gent, het Grootseminarie Brugge en het Bisdom Gent slaan ...