Het Gevaert Papierproject

Het archief van Agfa-Gevaert (hierna het "historisch archief") werd tot 2015 bewaard in het Varenthof, een kasteel naast het bedrijf Agfa-Gevaert. Het bedrijf besliste echter dit gebouw te verkopen, en er werd een nieuwe bestemming gezocht voor dit belangrijke bedrijfsarchief. Na een waardering van het archief, verhuisden verschillende kleinere deelcollecties in 2017 naar het ADVN, Cinematek en de Universiteit Antwerpen. Het overgrote deel van het historisch archief kwam naar het Fotomuseum in Antwerpen.

Het historisch archief bevat aan schat aan informatie over het bedrijf Agfa-Gevaert, maar ook over fotografie in de twintigste eeuw. Het bestaat uit 400 meter aan archief, objecten en documentatie, een omvang die de reguliere werking van het FOMU moeilijk kon verwerken.

Dit driejarige project focuste zich op het registreren en digitaliseren van de aanwezige informatie over analoge fotografie in het historisch archief en in de eigen collectie van het FOMU. Die informatie valt nu te raadplegen in de wikibase-databank. Het gebruik van wikibase werd gezien als test voor data die niet past binnen de traditionele structuren van collectieregistratiesystemen. Wikibase heeft als voordeel dat het aangepast kan worden aan bijna elk soort data, en dat de einddata makkelijk als linked open data gedeeld kunnen worden via de endpoint. Andere delen van het archief werden ook al geregistreerd en herverpakt. Daarnaast werd het archief zo breed als mogelijk toegankelijk gemaakt voor onderzoekers.

Projectresultaten

1. Registratie van het historisch archief op hoog niveau en toegang voor onderzoekers

Een belangrijke mijlpaal in fase 1 van het project was om grip te krijgen op de grote collectie, die nog bewaard werd in een extern depot van het FOMU. Met behulp van de condition assessment tool die het FOMU in een eerder project ontwikkelde, werd een standplaatslijst gemaakt, waardoor het archief op hoog niveau toegankelijk werd gemaakt. Op basis van die standplaatslijst verhuisden de belangrijkste delen van het archief naar de depots van het FOMU die aan het museum zelf grenzen. De belangrijkste collecties waren de deelcollectie Documentheek, waarin de werking van het bedrijf en alles daarrond werd gedocumenteerd. In de deelcollectie Assortiment bevonden zich documenten over alle producten die het bedrijf doorheen de twintigste eeuw produceerde.

Over de duurtijd van het project werden 116 vragen van onderzoekers en geïnteresseerden beantwoord.

2. Registratie en digitalisering van de collectie fotopapierverpakkingen en informatie over analoge fotografie

De delen van het historisch archief die in fase 1 verhuisden naar het FOMU, bevatten informatie over analoge fotografie die uniek is. Na een testselectie werden de delen van de deelcollectie Assortiment en Documentheek die over analoge fotografie handelden integraal geregistreerd en gedigitaliseerd.

Daarnaast werd de eigen collectie fotopapierverpakkingen van het FOMU geregistreerd en gedigitaliseerd. In totaal zijn 2.550 verpakkingen gedigitaliseerd, waarvan 1.110 fotopapierverpakkingen. De voor- en achterkant werden telkens gefotografeerd, waar nodig ook de zijkant. Ze zijn te vinden in de front-end van de databank en in Adlib.

3. Ontwikkeling van een wikibase databank, bijhorende datamodellen, en een gebruiksvriendelijke front-end

Het doel was om alle gedigitaliseerde informatie zo gestructureerd mogelijk te modelleren volgens CIDOC-CRM, zodat het eindproduct bruikbaar is als linked open data. Bij dit traject werden we in eerste instantie bijgestaan door meemoo en experts van de stad Antwerpen, in een latere fase ook door wikibase-experts die de vertaling maakten van het CIDOC-model naar een model dat geïmplementeerd kon worden in wikibase.

De documentatie over ons datamodel en het werkproces daarachter vindt u op verschillende plekken. Ze zijn gedocumenteerd bij alle modellen van stad Antwerpen, op de CEST-kennisbank, en op de "about"-pagina van onze databank.

De achterliggende wikibase vindt u hier. De front-end vindt u hier.

Op het sectormoment op 23/11/2023 in het FOMU, organiseerden we een panelgesprek tussen verschillende spelers in het cultureel-erfgoedveld in Vlaanderen die al aan de slag of geïnteresseerd waren met/in wikibase. Na dat panelgesprek is een informele groep ontstaan die contact houdt over het gebruik van wikibase. Neem gerust contact op als u hier meer over wil weten.

4. Presentatie en ontsluiting van de resultaten

De resultaten van het project en de inhoud van het archief kregen een eigen tentoonstelling in het FOMU: Oud Papier? Fotopapier uit het Gevaert archief. De tentoonstelling toont het brede assortiment en de veelzijdigheid van het fotopapier dat Gevaert produceerde. Bezoekers krijgen een voorproefje van de wikibase-databank en kunnen met hun smartphone zelf aan de slag.

Installatiebeeld van de tentoonstelling

Op de tentoonstelling werden ook twee video's getoond die gemaakt zijn in het kader van het project. De eerste, Het Gevaert Papierproject, gaat over het belang van het historisch archief. De tweede video, Artist Video: Alison Rossiter, beschrijft het werk dat ook gepresenteerd wordt in de tentoonstelling. Dit werk (Gevaert Gevaluxe Velours, exact expiration date unknown, ca. 1930s, processed 2020 (#2)), werd gemaakt op een vervallen rol fotopapier - lees: een rol fotopapier die volgens de houdbaarheidsdatum niet meer bruikbaar was. Dit werk, en de bijhorende video, kaderen bijzonder goed binnen de bredere context van het Gevaert Papierproject.

Op een schrijfsessie voor Wikipedia kwamen 12 geïnteresseerden samen om op basis van archiefmateriaal lemma's te schrijven over de verschillende merken fotopapier van Gevaert. Op deze schrijfvoormiddag werden zeven lemma's gemaakt, meer informatie over het initiatief vindt u hier terug.

Partnerorganisaties
  • meemoo, Vlaams instituut voor het archief
  • Lens Media Lab van Yale University

 

Praktische info

Looptijd van
Looptijd tot
Organisatienaam
Fotomuseum Antwerpen
Contactpersoon
Thomas Jenné
Adres
Waalsekaai 47
2000 Antwerpen
Telefoon
03 242 93 18
Financieringsbron(nen)

Dit project kwam tot stand met steun van de Vlaamse overheid, dankzij een projectsubsidie van het Cultureelerfgoeddecreet.

Andere projecten

Archiefpunt steunt als landelijke dienstverlenende organisatie voor het privaat archivalisch erfgoed op een breed netwerk ...

Museum in de Living: etappe 2 brengt wielererfgoed virtueel in de woonkamer door wat tijdens ...

Dit project onderzoekt op een participatieve en innovatieve manier het potentieel van erfgoed(werkingen) rond religie ...