Op 2 december 2014 vond in het Europees Parlement een openbare raadpleging plaats over een geïntegreerde aanpak van het erfgoed. Deze hoorzitting past in een recente evolutie om binnen de EU meer aandacht te besteden aan erfgoed. Zo denkt het Europese Parlement aan de lancering van een Europees Jaar van het Erfgoed. Ze bereidt ook een rapport voor met aanbevelingen.

Tijdens de hoorzitting hebben verschillende experten het thema ingeleid en gewezen op de rollen van de diverse betrokkenen, de voornaamste uitdagingen en prioriteiten.

• Bénédicte Sellslagh (Vice-voorzitter ICOMOS België) had het over de rol van de lidstaten, Europese instellingen en internationale organisaties. Ze wees erop dat de EU lange tijd beschouwd werd als diegene die enkel de rekening betaalde. Maar daar komt nu verandering in. De EU heeft volgens haar een unieke positie door de combinatie van subsidieprogramma’s, beleidsinstrumenten en regelgeving. Bénédicte  Sellslagh ziet voor de Commissie cultuur en onderwijs van het Europese Parlement ook een rol van waakhond voor wetgeving uit andere sectoren met een (negatieve) impact op het erfgoed (bv. door de oprichting van een ‘intergroep’ zodat het principe van mainstreaming ook op niveau van Europees Parlement ingang vindt). Lees de samenvatting in het Engels van haar interventie.
• Prof. Aled Gruffyd Jones (Nationale Bibliotheek, Wales, UK)  focuste in zijn bijdrage vooral op de prioriteiten en uitdagingen voor het documentair erfgoed en illustreerde dit vanuit zijn eigen instelling. Deze uitdagingen situeren zich o.a. op het vlak van de digitalisering, het zoeken naar meer diverse inkomstenbronnen (dan enkel subsidies) en de toegankelijkheid van erfgoed. Lees de samenvatting in het Engels van zijn interventie.
• Prof. Jacek Purchla (Internationaal Cultureel Centurm in Krakau, PL) had het over de rol van steden en het belang van historische stedelijke landschappen. Interessant was zijn oproep om het bestaande, klassieke beleid van beschermingen en beheer te herzien en hierbij de eigenaars te betrekken. Lees de hoofdlijnen in het Engels van zijn interventie.
• Prof. Sergio Nistor (Universiteit van Architectuur en Urbanisme, RO) ging dieper in op de nood aan nieuwe modellen van participatief beleid waarbij de rol van de staat verschuift van regulerende aanpak naar meer participatieve aanpak waarbij verantwoordelijkheden gedeeld worden. Hij had het over een grotere rol van lokale overheden en van middenveldorganisaties en private stichtingen. Leuk was zijn stelling dat landen met meer beschermd erfgoed een hoger Bruto Nationaal Product hebben. Lees de volledige interventie in het Engels.

Vervolgens kwam het Italiaans voorzitterschap haar werkzaamheden tijdens dit half jaar toelichten. Rosana Binacchi ging ook in op het nieuwe Werkplan Cultuur waarin verschillende prioriteiten rond erfgoed zijn opgenomen (zie verder). Ze had het ook over een aantal interessante Raadsconclusies zoals de conclusies over Participatief beleid van erfgoed (25 november 2014).

Nadien kregen de leden van de parlementaire commissie de kans om vragen te stellen aan de experts. De hoorzitting werd afgesloten door een interventie van Catherine Magnant van de Europese Commissie. Zij wees erop dat tal van Europese subsidieprogramma’s ook interessant zijn voor de erfgoedsector. Ze had het over de economische, sociale en intrinsieke waarde van erfgoed en de noodzaak om dit in kaart te brengen en hierover te sensibiliseren. Ze verwees naar een lopend onderzoek Cultural Heritage Counts for Europe: Towards a European Index for Cultural Heritage. Ze sprak ook over het nieuwe Werkplan van Cultuur dat onlangs werd goedgekeurd. Hierin is erfgoed expliciet opgenomen. Er komen een tweetal Open Methode van Coördinatie-werkgroepen (dit zijn werkgroepen  waar experten uit de verschillende lidstaten goede praktijken kunnen uitwisselen en beleidsaanbevelingen maken):

• Modellen van participatief beleid voor erfgoed (2015-2016)
• Erfgoedtechnieken en -beroepen (2016-2017)

Context

Deze hoorzitting past in een recente evolutie om binnen de Europese Unie meer aandacht te besteden aan erfgoed. Verschillende EU-voorzitterschappen, te beginnen met het Belgische voorzitterschap in 2010 met de Verklaring van Brugge, hebben geprobeerd om het erfgoed hoger op de EU-agenda te zetten.

Op 21 mei 2014 nam de Raad van de Europese Unie tijdens het Grieks voorzitterschap conclusies aan over erfgoed als een strategische bron voor een duurzaam Europa. Dit was een historisch moment omdat het de eerste keer was dat de Raad raadsconclusies over erfgoed goedkeurde. Deze tekst kan beschouwd worden als een doorbraak en is er onder andere gekomen dankzij de inspanningen van de internationale denkgroep EU en erfgoed.

In deze raadsconclusies worden de verschillende partijen zoals de Europese Commissie en de lidstaten, opgeroepen om werk te maken van een langetermijn- en geïntegreerde aanpak van erfgoed. De Europese Commissie reageerde hierop in juli 2014 met de mededeling Naar een geïntegreerde aanpak van cultureel erfgoed voor Europa die verder bouwt op de recente raadsconclusies en ingaat op de mogelijkheden van de EU om de intrinsieke waarde van het erfgoed te bevorderen en te profiteren van zijn economische en maatschappelijke potentieel.

Het Europees Parlement neemt nu ook de handschoen op en wil een rapport maken. Deze hoorzitting kadert hierin. Zo denkt het Europees Parlement aan de herlancering van een Europees Jaar van het Erfgoed. Dit komt er dertig jaar na het Europese Jaar van het Bouwkundig Erfgoed in 1975.

Audio

De hoorzitting kan hier volledig herbeluisterd worden.

Bron: Agentschap Kunsten en Erfgoed