Het moge duidelijk zijn: inzicht in hoe processen van change management verlopen, heeft Leslie heel erg geholpen. Ja, weerstand is normaal. Ja, er zullen altijd mensen zijn die niet willen veranderen, maar weet ook: er zullen ook altijd mensen zijn die van verandering houden en net erg willen meegaan in het proces. Omarm hen. Neem hen mee op sleeptouw, je hebt hen nodig. Want, zoals we weten van Clara en Anna, is het niet de bedoeling dat de diversity agents het werk in hun eentje klaren, wel integendeel.

Een holistische aanpak van de 3 P's

Inzicht in hoe veranderingsprocessen werken, is een ding. Het 360°-programma vraagt erom veranderingen door te voeren op het vlak van de drie P’s: personeel, programma en publiek. Hoe doen ze dat in de bibliotheek?

Een tweede inzicht volgt: zet tegelijkertijd in op de drie P’s, ze zijn verbonden met elkaar. Pas je je programma aan, dan volgt er (idealiter) een ander publiek, en heeft het personeel andere competenties nodig. Leslie stipt kort aan hoe ze het in Pankow aanpakten, waarbij de P van participatie een cruciale factor is:

Programma

In een bibliotheek gaat dat dus o.a. over welke boeken je aanbiedt. Geven die blijk van een diverse wereld op een niet-stereotype manier? Het personeel selecteerde samen met zelforganisaties nieuwe boeken. Veel aandacht ging hierbij naar kinderboeken. Ook de evenementen die de bib organiseert, komen in het vizier. Ook hier hebben de zelforganisaties een vinger in de pap.

Personeel

Ook in de bib van Pankow is het niet evident om personeel met een migratie-achtergrond aan te trekken. Wil je als bibliothecaris aan de slag, dan is een diploma van bibliotheekstudies vereist. De vijver waarin gevist wordt, is bijgevolg niet al te groot. Wat dan wel te doen? Het personeel dat er al is, opleiden natuurlijk! En hier legt Leslie de vinger op de wonde: dit is moeilijk. Dit is hard werken. Het persoonlijke komt hier immers om de hoek kijken. Stel, u bent al jaren verantwoordelijk voor het aankoopbeleid van de bibliotheek. Tijdens een van die sessies komt het boekenaanbod ter sprake, en hoe weinig schrijvers van kleur vertegenwoordigd zijn, of hoe stereotiep de kinderboeken. Negen kansen op tien trekt u zich die boodschap persoonlijk aan, want nooit eerder hebt u hierop feedback gekregen. Leslie vertelt hoe mensen soms de ruimte verlieten omdat ze het te kwaad kregen. Dan helpt het als een externe consultant betrokken is bij het proces om, in de woorden van Leslie: ‘To tell the truth’.

Wat dan weer zeker vereist is, en ook dit is geen verrassing, is steun van de directie. Die moet de omslag naar een meer diverse organisatie als een prioriteit zien, én middelen hiervoor vrijmaken: tijd, ruimte, geld.

 Publiek

Idealiter is het publiek dat de bibliotheek bezoekt een weerspiegeling van de bevolking van Pankow. Dat stond ook als kwantitatieve doelstelling in het aanvraagdossier die de bib indiende bij de Kulturstiftung des Bundes: "over x-aantal jaar is het publiek van de bib x-aantal % meer divers". Het probleem? De bib registreert die gegevens niet, en dus vallen ze niet te meten. Bovendien, zo stipt Leslie aan, zijn de termen ‘cultureel divers’ en ‘met een migratie-achtergrond’ problematisch. Iemand van de vijfde generatie valt volgens de overheid niet meer in het vakje van ‘mensen met een migratie-achtergrond’, terwijl het wel nog heel goed kan dat die tegen dezelfde drempels aanloopt als iemand van de tweede generatie. Het is allemaal heel complex.

Daarenboven bezit slechts 5% van de volwassenen in Berlijn een pasje van de bibliotheek. Dan weet je dat je voor een quasi onbegonnen taak staat. De bib besloot om het geweer van schouder te veranderen: niet het kwantitatieve, het aantrekken van zoveel mogelijk bezoekers met een migratie-achtergrond, zou doorslaggevend zijn, maar wel het kwalitatieve: "To shift the focus to participation and community building". De bib organiseert bijvoorbeeld intensieve workshops met bezoekers rond missie en visie van de bib.

Alleen kom je er niet

De bibliotheek van Pankow werkt dus nauw samen met een netwerk aan zelforganisaties. Hoe kwam het tot deze samenwerking? Leslie vertelt hoe een vertegenwoordiging naar de bib kwam en min of meer samenwerking – op gelijkwaardige basis – eiste. Een kwestie van principe, noemt Leslie het. Zulke samenwerkingen zijn nodig, wil je als organisatie echt de omslag maken. Daarnaast maakt ze ook werk van het opzetten van een netwerk binnen migrantengemeenschappen, op een informele manier. Wat ook weer tijd kost, want zoiets gebeurt niet tussen 9 en 5. Een kwestie van principe, ze zei het al.

Afbeeldingen: Buitenaanzicht van de bibliotheek, © Ines Schulze / Kübler-Ross Change Curve®