Van maandag 28 januari tot en met vrijdag 1 februari 2019 kwamen erfgoedprofessionals uit België, Canada, Estland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten samen in Antwerpen voor een unieke vormingsweek over het inzetten van documentaire collecties voor geestelijke gezondheid. Ik doe een poging om de overvolle week in een notendop samen te vatten.

Voorgeschiedenis

Sinds 2014 organiseren FARO en The National Archives van het Verenigd Koninkrijk de succesvolle Summer & Winter Schools Archives & Education. Bedoeling is om archivarissen en educatieve medewerkers in archieven en erfgoedbibliotheken te ondersteunen bij hun professionele ontwikkeling. Deze trainingen bleken een ongelooflijk succes en de deelnemers, afkomstig uit alle hoeken van de wereld, vonden het een unieke ervaring. U kunt online enkele foto's bekijken van de edities 2014, 2015, 2017 en 2018. Vorig jaar verscheen in het Nederlandse vakblad Archievenblad een artikel over de Winter School van 2018.

Voor deze speciale vijfde jubileumeditie van 2019 gingen we de samenwerking aan met het FelixArchief, het Letterenhuis, de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en de Herstelacademie Antwerpen. Ook de focus werd verlegd naar het ontwikkelen van outreachprogramma's met documentaire collecties voor geestelijke gezondheid.

Workshops

Aan de start van de winterschool kregen de deelnemers inzicht in het maatschappelijk belang van het inzetten op welzijn en in het bijzonder het meten en evalueren van de impact van welzijnsactiviteiten. Andrew Payne (The National Archives) legde een en ander uit aan de hand van enkele bevindingen uit Creative Health: The Arts for Health and Wellbeing, een rapport dat het Britse parlement publiceerde in juli 2017. Na deze uiteenzetting over het waarom van impactmetingen kregen de deelnemers van FARO-collega Alexander Vander Stichele een workshop over hoe ze in de praktijk welzijnsactiviteiten met cultureel erfgoed kunnen meten en evalueren.

Omdat het werken met gemeenschappen vaak centraal staat, stond ik in een workshop stil bij het ontwikkelen van een aanbod vanuit een asset based approach. Daarbij wordt vertrokken vanuit de sterktes van een gemeenschap én het gebruiken of samenbrengen van alles wat op lokaal vlak waarde of betekenis heeft, zoals sociale diensten, welzijnsorganisaties, mensen, verenigingen, plaatsen, cultureel erfgoed en verhalen.

Tijdens de tweede dag gingen we verder op het elan met een zeer gesmaakte workshop van Tom Vansteenkiste van de Herstelacademie SaRA over het gebruik van archieven bij mensen die herstellen van geestelijke gezondheidsproblemen. In deze benadering wordt ook uitgegaan van de sterktes van een persoon en de inspiratie die archieven kunnen bieden.

In een laatste workshop gaf ik de deelnemers inzicht in het design van een duurzaam en langetermijnwelzijnsaanbod. Daarbij kon ik voor wat betreft de algemene voorwaarden, uitdagingen, concrete structuren en methodieken, onder meer terugvallen op de piloottrajecten die FARO sinds 2017 heeft opgezet.

Projecten

Na deze karrenvracht aan inzichten, methodieken en inspirerende cases kregen de deelnemers in het midden van de week dede opdracht “to develop a concept for a project that fits into the chosen domain and the in advance defined parameters. Design it as an offering that is composed of three stages (cf. inspiration, building and results/outcomes). Make a business model for the operational and engagement side of the project.” Afhankelijk van het domein dat ze kozen werden de deelnemers ingedeeld in groepen. Details van de opdracht vindt u hier.

Vijf groepen stelden op vrijdagnamiddag in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, moe maar voldaan, de volgende zeer inspirerende en goed uitgewerkte projecten voor:

• Then & Now: an intergenerational memory project
  Laura O'Hara (Archivist Connection / Levi Strauss & Co), Pieter-Jan Lachaert (Archief Gent), Muriel Geel (FelixArchief) en Victoria McAuley (The University of Toronto)
• Public Art for Community Mental Health
  Krystal Payne (University of Manitoba Archival Studies), Bart Marius (Museum Dr. Guislain) en Rémy Rousselle (Universiteit Gent)
• Beautiful Ladies. Community garden project
  Sophie Gyselinck (ADVN), Jenna Smith (Library and Archives Canada) en Liisi Pabstel (The National Archives of Estonia)
• Street Careers
  Alexander Vander Stichele (FARO), Liesa Rutsaert (Huis van Alijn) en Kathleen De Blauwe (AMVB)
• (re)Capturing identities
  Jonathan Dorey (Quebec Gay Archives), Hattie Payne (Oxford Health NHS Foundation Trust) en Peter Rogiest (EHConscience)

Sfeerfoto’s van dag 1, dag 2, dag 3, dag 4 en dag 5.

Foto: (c) FARO