Utopiakaart van Ortelius en schetsboeken van Pieter II Verbruggen naar Antwerpen

Pieter_II_Verbruggen, Schetsboekjes, coll. Vlaamse Gemeenschap

In 2018 kochten de Vlaamse overheid en de Koning Boudewijnstichting een aantal uitzonderlijke werken aan: Vlaanderen kocht drie schetsboeken van Pieter II Verbruggen en de Koning Boudewijnstichting bracht de Utopiakaart van Ortelius terug naar België. De topstukken werden in langdurige bruikleen gegeven aan het Museum Plantin-Moretus. Ze vormen een belangrijke aanvulling bij de collectie van het museum. Op zaterdag 19 en zondag 20 januari kan u de schetsboeken ontdekken in de nieuwe leeszaal van het museum.

Schetsboeken van Pieter II Verbruggen

In 2018 verwierf de Vlaamse overheid drie schetsboeken van Pieter II Verbruggen, telg van een beroemd beeldhouwersgeslacht. De dateringen, opschriften en schetsen die erin terug te vinden zijn, wijzen erop dat Verbruggen ze gebruikte tijdens zijn verblijf in Rome tussen 1674 en 1677. Deze Romeinse schetsboekjes zijn de enige gekende schetsboeken van een 17e-eeuwse Vlaamse beeldhouwer. Ze dragen een bijzondere waarde voor het collectieve geheugen en ze vormen een unieke bron voor de verdere studie van het oeuvre van deze meester in relatie tot het werk van tijdgenoten.  Het zijn uiterst zeldzame schetsboekjes en ze worden wereldwijd gezien als een curiosum.

De verworven schetsboeken vormen een sterke aanvulling op het type beeldhouwerstekeningen die het creatieproces van beeldhouwers documenteren en die tot de collectie van het Prentenkabinet van het Museum Plantin-Moretus behoren. Ze worden gelinkt aan Antwerpse altaarontwerpen uit de collectie. Het gaat daarbij over ontwerpen voor zuilen, frontons, ronde altaarschilderijen, het type engelen die schilderijen helpen torsen … Een 15- à 20-tal tekeningen - ruwe schetsen, varianten voor verschillende ontwerpen voor eenzelfde project, afgewerkte en gedateerde tekeningen - die naast de schetsboeken in de leeszaal te zien zijn, illustreren dit.

‘Utopia’-kaart van Abraham Ortelius

Abraham Ortelius, Utopia, collectie Koning Boudewijnstichting

De Koning Boudewijnstichting zet eveneens in op de verwerving en bescherming van erfgoed van bijzonder belang. In ruim dertig jaar bouwde het Erfgoedfonds – ook dankzij vele schenkingen – een grote en representatieve collectie op. De Koning Boudewijnstichting kon de kaart ‘Utopia’ (1595-1596) van Abraham Ortelius in 2018 aankopen dankzij de middelen van het Fonds Charles Vreeken dat zij beheert. De ‘Utopia’-kaart is een belangrijke aanwinst voor de collectie van de Koning Boudewijnstichting en voor het Museum Plantin-Moretus.

De ‘Utopia’-kaart vormt de visuele weergave die de cartograaf maakte van het boek Utopia van Thomas More. Voor het ontwerp baseerde Ortelius zich heel getrouw en zeer gedetailleerd op de aanwijzingen in het beroemde boek, voor de helft geschreven toen More in 1515 in Antwerpen verbleef op diplomatieke missie. Hij maakte deze kaart in 1595-1596 en liet ze in twaalf exemplaren drukken. Er is wereldwijd nog slechts één exemplaar bekend, de kaart die nu terugkeert naar het museum.

Praktisch

U kan de drie schetsboeken van Pieter II Verbruggen ontdekken op zaterdag 19 en zondag 20 januari, in de nieuwe leeszaal van het museum. Meer informatie over deze korte pop-upexpo vindt u op de website van het Museum Plantin-Moretus

De Utopia-kaart zal te zien zijn op de kunstbeurs BRAFA (26 januari - 3 februari 2019). Daarna (februari) wordt ze voor twee jaar opgenomen in de permanente presentatie van het Museum Plantin-Moretus.

Bekijk hier de reportage van ATV (12 januari 2019):


Foto's:

  • Pieter_II_Verbruggen, Schetsboekjes, coll. Vlaamse Gemeenschap
  • Abraham Ortelius, Utopia, collectie Koning Boudewijnstichting

Bron: Museum Plantin-Moretus

Annemie Vanthienen