Reynaert de Vos, van ‘Willem, die Madocke maecte’, het alom erkende meesterwerk uit de middelnederlandse literatuur, is springlevend. Verhalen over de vos worden verteld, vertaald, bewerkt en opgevoerd, Willems verhaal en hoofdfiguur duiken op in diverse toptiens (‘de literaire canon’, ‘de grootste schurk’), de uiteenlopende interpretaties blijven voor felle discussies zorgen en uit getuigenissen van leerkrachten blijkt dat Willems Reynaert ook in de klas dankbare ‘stof’ is. Dit is een brok literair erfgoed dat blijft inspireren en volop nieuwe mogelijkheden biedt En zeker in het kader van Erfgoeddag 2010!

De Erfgoedcel Waasland stampte met het Reynaertgenootschap een project over de sluwe vos uit de grond. Het verhaal van de bekendste vos ter wereld is nog steeds aanwezig in het Waasland. Een heleboel beelden, rustbanken, namen van wijken, tavernes en lekkernijen verwijzen naar de personages uit Van den vos Reynaerde. Reynaert is zelfs een van de belangrijkste ‘erfgoedtroeven’ van het Waasland en wordt op allerlei manieren en in heel uiteenlopende gedaantes ingezet.

Waarom blijven deze vossenstreken aanspreken? Reynaert de Vos is een verhaal over macht, liegen en schone schijn. Reynaert ontmaskert met zijn leugenverhalen machthebbers en hun handlangers. Door zijn leugens redt hij zijn eigen hachje en legt hij tegelijk de ‘waarheid’ bloot: zijn tegenspelers verliezen het algemeen belang uit het oog als hun eigen belang daar wel bij vaart. Daar speelt Reynaert op in. Maar de ontmaskeraar Reynaert is zélf een doortrapte, nietsontziende schurk…

Doelpubliek van het project 'Tricky Reynaert en co.' zijn de leerkrachten Nederlands van middelbare scholen. Veel ‘oude’ literatuur krijgen zij immers nog moeilijk verkocht, maar Reynaert doet het wél goed bij leerlingen en leerkrachten. Omwille van de kruisbestuiving tussen culturen en van de diversiteit in het Waasland heeft men ervoor gekozen het project open te trekken naar gelijkaardige schelmenverhalen uit de hele wereld, zoals de spin Anansi en Nasreddin Hodja. Ook die personages zijn listig, sluw en vindingrijk, ‘tricky’ dus. Door de confrontatie met andere schelmenverhalen wil het project aantonen dat de thema’s uit het Reynaertverhaal universeel zijn. De nadruk ligt in dit project op de interactie tussen leerlingen en leerkrachten in de klas, en de wisselwerking via een blog. Het Reynaertverhaal wordt op die manier een aanleiding voor een dialoog tussen leerling en leerkracht over grote thema’s als goed en kwaad, liefde, haat en leugen, maar ook over hoe je een goed verhaal opbouwt. Reynaert blijkt zich als uiterst dynamisch erfgoed uitstekend te lenen voor zo’n creatieve, interculturele en ‘diverse’ benadering.

Vijf scholen stelden zich enthousiast kandidaat voor de proeffase van het project. Tijdens een proeffase (2008-2009) experimenteerden we met schrijfsessies van Marita de Sterck en de weblog http://trickyreynaertenco.be. De scholen woonden de Reynaertrap van Charlie May bij en de leerkrachten kregen vorming over het onderwijs als contactzone en over ‘onderwijs en diversiteit’. Het resultaat van het project is deze bundel, boordevol suggesties om op een creatieve manier met Reynaert en andere schelmenverhalen aan de slag te gaan.

Ook zin om aan de slag te gaan met volksverhalen over doortrapte schurken die liegen en bedriegen? Je vindt heel wat inspiratie in de bundel. Je kunt deze ook gratis bestellen via erfgoedcel [at] interwaas [dot] be.

Afbeeldingen: nieuwe en oude, 15e-eeuwse afbeelding van Reynaert.

Neem ook eens een kijkje op de website van de Erfgoedcel Waasland.