De doorbraak van de stoommachine en de industriële massaproductie aan het begin van de 19e eeuw zorgde voor een schokgolf in het economische bestel.  Dat deed zich vooral voelen op het platteland. Het proto-industriële model, waarin een belangrijk deel van het inkomen van de plattelandsbevolking voortkwam uit (textiel)huisnijverheid,  stortte in toen de markten werden overspoeld door machinaal geproduceerd linnen en katoen. Massale armoede en hongersnoden waren het onvermijdelijke gevolg. 

De terugkeer naar een inkomen uit landbouw was bovendien onmogelijk geworden door de verregaande versnippering van het landbouwareaal. Het zou nog ettelijke decennia duren vooraleer de industrialisatie erin slaagde welvaart te brengen - en nog langer vooraleer deze welvaart ook het platteland bereikte - een proces waarvoor het ontstaan en de verspreiding van het syndicalisme cruciaal was.

In de marge van de doorbraak van het syndicalisme in de eerste grote industriële centra (in casu Gent) deed zich een vreemd verschijnsel voor: industriëlen stampten fabrieken uit de grond op het verarmde platteland, in een poging de vakbonden te slim af te zijn.Een soortgelijke beweging gebeurt ook vandaag nog, in derdewereldlanden waar de sociale regels allesbehalve op punt staan. De Canadese onderzoeksjournaliste Naomi Klein had het in haar spraakmakende 'No logo' (2000) over de 'industriële zwaluwen', die ergens neerstrijken in een tax free zone. Wanneer de arbeiders zich verenigen om hun lot te verbeteren, pakken deze bedrijven zonder aarzelen meteen weer hun biezen, wanneer dat economisch interessanter is...

Karel Lievens' thesis De industrialisatie van Waarschoot. Textielindustrie in een plattelandsgemeente op het einde van de 19e eeuw is een case-study van hoe dit proces zich voltrok in de Meetjeslandse gemeente Waarschoot, die op deze manier meegetrokken werd in de slipstream van de Gentse textielnijverheid.

Leestips:
KLEIN (Naomi), No logo: geen ruimte geen keuze geen werk: de strijd tegen de dwang van de wereldmerken, Rotterdam, Lemniscaat, 2000, 554 p. Lees ook de thesis van Karel Lievens, hieronder op te halen als pdf-bestand.

Afbeelding:
De werkstaker tegenover de wever die blijven werken is. Afbeelding die in Lievens' thesis gebruikt is.