FARO deed mee aan Internationale Vrouwendag

Campagnebeeld Vrouwen van papier: Wikipedia-schrijfsessie op Vrouwendag © Openbare Bibliotheek Brugge

8 maart is Internationale Vrouwendag, al meer dan 100 jaar lang (ja hoor, al sinds 1911!). Ook in de erfgoedsector wordt hier uitgebreid aandacht aan besteed. Ook FARO nam deel aan enkele initiatieven. We blikken even terug.

Wikipedia-schrijfsessies

Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in biografische databanken en catalogi, ook online: slechts 15% van de huidige (Engelstalige) Wikipedia-artikels gaat over een vrouw. Daarom organiseerde het Gezellearchief van de Openbare Bibliotheek Brugge een Wikipedia-schrijfsessie op Internationale Vrouwendag. De schrijfdag maakt deel uit van het project Vrouwen van papier.

En ze zijn niet alleen. Niet minder dan vijftien Vlaamse erfgoedorganisaties gaan aan de slag om vrouwen uit hun collectie of vrouwen die belangrijk waren voor hun organisatie op de voorgrond te zetten op Wikipedia. Naast de schrijfsessie in Brugge waren er sessies in Leuven, Gent en Antwerpen. Meer bepaald werden bijdragen geleverd door Erfgoedcel Brugge, Rijksarchief Brugge/Kortrijk, Provinciaal Archief West-Vlaanderen, Stadsarchief Brugge, Werkplaats Immaterieel Erfgoed, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Letterenhuis, meemoo, KANTL, Poëziecentrum, UGent, CEMPER, KADOC en Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee.

Wikipedia kreeg dus heel wat aanvullingen, onder meer van jeugdauteurs, kunstenaars, missiezusters en andere belangrijke historische figuren.

Zitten we vast in een vicieuze cirkel?

Wikipedia-schrijfsessie, 8 maart 2024, Openbare Bibliotheek Brugge © FARO

Ook FARO nam deel en schreef een artikel over Dymphna Gezelle, een Belgische missiezuster in Brits-Indië, verpleegster bij de Zusters van Liefde en nicht van Guido Gezelle. Niet gemakkelijk om zo’n artikel samen te stellen (waarvoor dank aan Openbare Bibliotheek Brugge en Erfgoedhuis Zusters van Liefde), want veel (rechtstreekse) bronnen over vrouwen zijn er niet te vinden.

En daar knelt nu net het schoentje. Wikipedia bevat namelijk geen origineel materiaal, maar is volledig gestoeld op bronnen. Vaak zijn vrouwen in de geschiedenis ook enkel beschreven en vermeld als ‘vrouw van’ of ‘dochter van’, wat maakt dat een artikel schrijven over de vrouw zelf vaak herleid wordt tot het vermelden van de mannen in haar leven (om toch maar die noodzakelijke bronnen te kunnen toevoegen).

Zo leeft er in de Wikipedia-gemeenschap naar aanleiding van de op 8 maart gepubliceerde artikelen heel wat discussie over de relevantie en het belang van de vrouwen waarover een artikel werd geschreven. Wanneer is een vrouw ‘vermeldenswaardig’?

Vrouwen van papier

Zeshonderd brieven uit het Gezellearchief. Die vormen het onderwerp van het door Vlaanderen gesubsidieerde project Vrouwen van papier. Priester-dichter en taalfanaat Guido Gezelle correspondeerde met meer dan duizend verschillende mensen, onder wie tweehonderd vrouwen. Via een tentoonstelling, een publicatie, een online brieveneditie en digitale beelden kunt u in het najaar van 2024 kennismaken met de baronessen, burgerdames, dienstmeisjes, religieuzen, zakenvrouwen, fabrieksmeisjes, Engelse inwijkelingen en familieleden die met Gezelle correspondeerden. 

Van onschatbare waarde voor het project zijn de vele vrijwilligers en adviseurs die de brieven transcriberen en voorzien van inhoudelijke toelichting. De biografische gegevens en foto’s over de vrouwen die zij verzameld hebben, worden door de Openbare Bibliotheek Brugge en meemoo ter beschikking gesteld via het gelijknamige Wiki-project. Iedereen kan de gegevens dus gebruiken om Wikipedia-artikels te schrijven.

Straffe vrouwen van het Waasland

Campagnebeeld Straffe vrouwen van het Waasland © Erfgoedcel Waasland

Ook Erfgoedcel Waasland en Toerisme Waasland gingen aan de slag om de verhalen van straffe vrouwen naar de voorgrond te brengen. Op 8 maart werd een nieuw belevingsparcours gelanceerd.

Op vijf erfgoedplekken wordt het verhaal van vijf ondernemende historische vrouwen, elk met een sterke band met die bepaalde plek, gebracht. Hoe stonden ze in het leven? Hoe toonden ze hun zin voor initiatief? Welke bergen hebben ze verzet, en welke kansen hebben ze met beide handen gegrepen?

De vijf vrouwen die worden belicht, zijn:

  • Isabella Maria Goubau (1707-1742), een plichtsbewuste jonkvrouw die het gemeenschappelijke familiepatrimonium beheerde (Beveren, Kasteel Cortewalle).
  • Anna Francisca Piers (1664-1751), een vrome zuster die haar leven wijdde aan het onderricht van arme weesmeisjes (Beveren, Hof Ter Welle).
  • Marie-Thérèse De Decker (1805-1871), een gedreven moeder die het beheer van de textielfabriek Janssens-De Decker waarnam (Sint-Niklaas, Huis Janssens).
  • Clara-Maria Cocquyt (1895-ongekend), een vurige dienstmeid die al op jonge leeftijd de handen uit de mouwen stak (Waasmunster, Kasteel Blauwendael)
  • Anna Cogen (1891-1962), een flamboyante zakenvrouw die aan het hoofd stond van de haarsnijderij Epouse Jacobs (Lokeren, Villa Ter Beuken)
Foto: plaatsing silhouet Sint-Niklaas © Erfgoedcel Waasland

Voor het project werd samengewerkt met o.a. STEM-scholen VLOT! En weTech. Leerlingen vervaardigden de panelen die op de plekken werden geplaatst.

Via de ErfgoedApp kunt u nog dieper duiken in de verhalen van deze vijf straffe vrouwen. U hoort de vrouwen zelf aan het woord, kunt kijken naar beeldmateriaal, leest over historische details en komt te weten wat vrouwengeschiedenis zoal inhoudt.

Europeana - GIF-making workshop: women's history

Op Internationale Vrouwendag kijken we ook eens graag over de grenzen heen. Zo organiseerde Europeana een gratis GIF-making workshop. Een initiatief dat ze wel vaker opnemen, nu in het kader van Vrouwendag. Elk jaar in oktober organiseren ze zelfs een wedstrijd, namelijk GIF IT UP.

Tijdens de workshop leren deelnemers hoe er op de online erfgoedcollectie van Europeana gezocht kan worden naar materiaal over vrouwengeschiedenis en welk materiaal er vrij gebruikt kan worden. Vervolgens wordt er via gemakkelijke technieken ingegaan op het maken van geanimeerde stickers en GIF’s, aan de hand van gratis online tools. 

Zo kan men via giphy.com allerlei stickers toevoegen aan afbeeldingen, via ezgif.com korte GIF-video’s maken en cartoon.pho.to inschakelen om de gezichten in de afbeelding allerlei emoties te laten uitbeelden. Het is even zoeken en vraagt wat moeite om de creatieve geest aan het werk te zetten, maar eens u ermee vertrokken bent, zeker leuk om te doen.

Oordeelt u vooral zelf over het resultaat van ondergetekende:

Dit luchtige initiatief op vrouwendag wil de aandacht schenken aan vrouwen en hun verwezenlijkingen. Vrouwelijke kunstenaars blijven vaak verdoken in databanken en materiaal gerelateerd aan vrouwengeschiedenis kan op deze manier nog meer naar de voorgrond worden gebracht. Europeana publiceert in aanloop naar Internationale Vrouwendag dan ook heel wat artikels over vrouwengeschiedenis.


Afbeeldingen: campagnebeeld Vrouwen van papier, Wikipedia-schrijfsessie op Vrouwendag © Openbare Bibliotheek Brugge / Wikipedia-schrijfsessie, 8 maart 2024, Openbare Bibliotheek Brugge © FARO / Campagnebeeld Straffe vrouwen van het Waasland en plaatsing silhouet Sint-Niklaas © Erfgoedcel Waasland

saidja steenhuyzen