In het Brusselse ING Art Center loopt de tentoonstelling Guggenheim Full Abstraction bijna op zijn einde. U kan er nog tot half februari een zestigtal kunstwerken bekijken uit de collectie van Peggy Guggenheim en haar oom Solomon R. Guggenheim. De focus van de werken ligt op abstracte kunst tussen 1940-1960. Los van de keuze van de collectiestukken is de opstelling van de werken interessant.

Er werd voor geopteerd om de objecten, tekeningen en schilderijen in een prominente context te plaatsen. Dat instellingen bij het vormgeven van een tentoonstelling sterk inzetten op enscenering en beleving is de dag van vandaag een courante zaak geworden. Bij tijdelijke tentoonstellingen over abstracte kunst gebeurt het echter zelden dat er persaandacht uitgaat naar de mise-en-scène. Men gaat immers nog vaak uit van een gebruikelijke White Cube om dergelijke werken in te presenteren en dat soort opstelling zijn we inmiddels gewend. Wanneer van die norm wordt afgeweken, zoals bij deze tentoonstelling, is het interessant om zelf de interactie te ervaren tussen kunst, context en bezoeker.

Kieslers experimentele opstelling uit het verleden als inspiratiebron

Meningen over opstellingen verschillen en vroeger was dat niet anders. De ontwerpers van Guggenheim Full Abstraction haalden hun inspiratie onder andere bij de Oostenrijks-Hongaarse Frederick J. Kiesler (1890-1965) die in 1942 de galerij Art of This Century van Peggy Guggenheim in New York vormgaf. Hij experimenteerde in drie van de vier zalen volop met werk van Kandinsky, Klee, Duchamp en vele anderen en ontwierp er nieuwe presentatiemethodes voor. Zelf bedacht hij de term correalisme, wat zoveel betekent als de eindeloze en multidimensionale correlatie tussen de mens, de kunsten en de ruimte.

“Sculpture, painting, architecture should not be used as wedges to split our experience of art and life; they are here to link, to correlate, to bind dream and reality.” (Kiesler, Manifest du Correalisme)

Bij de enscenering in Guggenheim Full Abstraction heeft elke kamer zijn invloed op het tentoongestelde werk en dat is bepalend voor de perceptie van de werken. Het gebeurt dan ook zelden dat vormgevers en instellingen het wagen om kunstwerken van dat niveau in zo’n expliciete context onder te brengen. De schilderijen en objecten kunnen de mise-en-scène wel aan, met de vormgeving van Art of this Century in het achterhoofd weten we dat de werken in het verleden al veel ingrijpendere constellaties doorlopen hebben. De opstelling in deze tentoonstelling gaat voorbij de neutrale witte ruimte maar men is nog ver verwijderd van een Kiesleriaans experiment (dat was allicht ook niet de bedoeling). Toch is de opstelling een goed voorbeeld van hoe het ook anders kan. De enscenering laat de bezoeker alvast niet met een grijs getinte mening achter.

Foto: Art of this Century, NY (1942), Copyrights: Solomon R. Guggenheim Foundation
Fotos: Guggenheim, Full Abstraction, Brussel (2017), Copyrights: FARO