FARO-collega Monique Verelst trok in het kader van Erasmus+ voor een werkbezoek naar Lissabon. Ze sprak er met verschillende medewerkers uit culturele instellingen over ecologische en sociale duurzaamheid.

In deel 1 van deze blog leest u meer over hoe culturele organisaties in Portugal ondersteund en begeleid worden om socialere projecten op te zetten en te evalueren met behulp van de CISOC-tool. Maar niet elke organisatie heeft gewacht op een tool om aan de slag te gaan.

In deze blog maakt u kennis met een aantal kleine of grotere initiatieven uit de hoofdstad Lissabon. We bezochten enkele locaties en spraken er met de verantwoordelijken over de inspanningen die ze leveren omtrent publieksbemiddeling, inclusie en drempelverlaging. De culturele organisaties die we in Lissabon bezochten zijn goede voorbeelden op het vlak van toegankelijkheid en hebben een uitgewerkt en ondersteund (werk)programma voor minderheden, blinden en slechtzienden of voor doven en slechthorenden.

Dit blogverslag geeft een impressie van het werkbezoek maar is te kort om diep op bepaalde thema’s in te gaan. Daarom wordt waar mogelijk doorverwezen naar bijkomende info.

Palácio Nacional da Ajuda

In het Palácio Nacional da Ajuda kregen we een uitgebreide toelichting en rondleiding van directeur José Alberto Ribeiro. De laatste jaren zet het historische paleis − dat vooral internationale toeristen en hoogwaardigheidsbekleders ontvangt − steeds meer in op buurtprojecten die een heel andere aanpak vergen. De collectie en geschiedenis van het paleis vormen de basis voor die participatieve trajecten en workshops.  Er zijn buurtprojecten voor mensen met een visuele beperking of programma’s voor lokale schoolgemeenschappen. Werkzoekenden kunnen onder begeleiding een opleiding volgen in een van de drie programma’s, nl. in het houtbewerkingsatelier, in het textielatelier en in het restauratieatelier voor papier. 

De afstand tussen de omwonenden en het historische paleis was aanvankelijk groot. Toch gaat de betrokkenheid van de buurt volgens de organisatoren in stijgende lijn. Door, ondanks de fikse tijdsinvestering, repetitief in te zetten op projecten en zaken te programmeren die de bewoners nauw aan het hart liggen (denk bv. aan Fadomuziek, ambachten of scholieren laten kennismaken met het schaakspel), weet de buurt het paleis steeds beter te vinden. 

Biblioteca Nacional de Portugal

De Biblioteca Nacional de Portugal (BNP) zet in haar personeelsbeleid in op meer inclusie. Een 20-tal medewerkers met een beperking, vooral blinden en slechtzienden en doven en slechthorenden, werken op verschillende diensten in de organisatie. Verder stelt de bibliotheek een uitgebreide braillecollectie en luisterboeken ter beschikking van het publiek. Directeur Maria Ines Cordeiro geeft los van de sociale initiatieven nog mee dat er ook inspanningen gebeuren op ecologisch vlak, gaande van een beter energiebeheer, digitale registratie en duurzamere ICT tot een efficiënter depotbeheer.

Er worden eveneens inspanningen geleverd en gesprekken aangegaan om het aantal unieke exemplaren per publicatie te beperken. Momenteel is het een gangbare norm om elf kopieën van eenzelfde publicatie te schenken. Twee exemplaren zijn voor de BNP (één ter inzage en één voor het depot). De andere negen exemplaren worden verdeeld over evenveel bibliotheken elders in Portugal. Er wordt naar oplossingen gezocht om dit efficiënter en duurzamer te laten verlopen. De vele boeken moeten immers tijdelijk een opslagplaats krijgen in de hoofdstad en verder gegroepeerd getransporteerd worden doorheen het land. Bovendien komen niet alle exemplaren in de bibliotheken terecht maar belanden ze in depots.

Museu Nacional do Azulejo

Het Museu Nacional do Azulejo is gehuisvest in het voormalige Madre de Deus-klooster en bezit een omvangrijke en gekende keramiekcollectie. Het museum tracht de collectie mee te ontsluiten voor blinden, slechtzienden en mindervaliden. Vooral de vlakke tegelcollectie in verschillende kleuren en patronen is niet evident om over te brengen naar blinden en slechtzienden. Er werd daarom een specifieke app ontwikkeld om de collectie ook voor deze doelgroep toegankelijk te maken en er is een hands-oncollectie voorhanden in de tentoonstellingsruimtes.