Dat de combinatie vakmanschap, ambacht en erfgoed niet altijd evident hoeft te zijn, bewijst de Plantentuin van de Universiteit Gent met 'Hoe maak ik een microscoop?'. Geïnspireerd door de 17e-eeuwse onderzoeker Antoni van Leeuwenhoek leert u er op Erfgoeddag uw eigen microscoop maken. Met behulp van een glazen pipet en een bunsenbrander maakt u uw eigen lens. Daarna stelt u uw microscoop samen en kunt u op onderzoek. Verdiep u in de wondere wereld van fascinerende plantencellen!

Hoe maakt de wetenschapper het?

Misschien denkt u bij vakmanschap niet meteen aan wetenschap? Nochtans is ook in de wetenschap vakmanschap een must! Bij het maken van allerhande medische preparaten bijvoorbeeld, zoals die van de Gentse anatoom Adolphe Burggraeve uit de 19e eeuw. Burggraeve zocht naar de techniek die de Nederlandse anatoom Frederik Ruysch gebruikte in de 17e eeuw. Die laatste injecteerde rode was in bloedvaten zodat zijn preparaten levendigheid uitstraalden. Ook voor het op punt stellen van medische instrumenten - denk bv. maar aan de verlostang - is heel wat vakmanschap vereist. Wist u trouwens dat men soms zelfs de hulp inriep van kunstenaars, bijvoorbeeld voor het maken van wassen modellen die dan als didactisch materiaal dienden.

Microscopen maken op Erfgoeddag

De Nederlander Antoni van Leeuwenhoek maakte in de 17e eeuw de eerste microscopen en lenzen. Als grondlegger van de cel- en microbiologie is hij meteen ook de inspiratiebron voor deze workshop. Hij ontdekte onder meer ‘kleijne diertgens’ in een druppel water. Dat bleken mini-waterorganismen te zijn die nog nooit door iemand waren waargenomen.

Van Leeuwenhoek was zelf geen wetenschapper, maar werkte als handelsman, landmeter, glasblazer, instrumentenmaker en lenzenslijper. Zijn interesse in natuurwetenschappen zette hem aan om de wereld rondom zich te onderzoeken. De allereerste microscopen waren in feite chique vergrootglazen. U kon er meer mee  zien dan met het blote oog, maar de vergroting was niet spectaculair (15x). Microscopen met twee lenzen konden meer vergroten (30x), maar waren niet erg betrouwbaar. De lenzen van slechte kwaliteit gaven ‘gebrekkige’ beelden. Van Leeuwenhoek gebruikte één lens, die hij volledig perfectioneerde. Zijn lens kon een object tot wel 270 keer vergroten. Waarschijnlijk maakte hij daarvoor gebruik van het knoopje, dat bij het blazen onder de glasbol ontstaat. Deze lens monteerde hij tussen twee zelfgemaakte metalen plaatjes. Op de punt van de ‘stift’ bevestigde hij zijn preparaten. Via de schroef kon hij de stift van boven naar onder bewegen. Zo bracht hij zijn preparaat in focus.

Het moet zeer bijzonder geweest zijn voor van Leeuwenhoek om dingen te zien die met het blote oog niet waar te nemen zijn. Op Erfgoeddag kruipen we in de huid van de wetenschapper en stellen ons vragen zoals: is wat we zien waar? Kunnen we iets onderzoeken dat we niet kunnen zien? Bepaalt onze kennis wat we zien? Net als Antoni van Leeuwenhoek gaan we ook zelf aan de slag. We maken een eigen lens en gaan na wat we allemaal kunnen onderzoeken met onze eigen microscoop. Daarnaast gaan we ook aan de slag met ‘echte’ microscopen. We maken eigen preparaten met de planten die we in de Plantentuin vinden. U krijgt letterlijk een unieke kijk op de bijzondere en soms exotische planten.

Plantentuin 2020

Deze workshop is ontstaan uit een samenwerking tussen de Plantentuin en het Gents Universiteitsmuseum. Dat gloednieuwe museum is nog volop in ontwikkeling en opent in 2020 pal naast de Plantentuin. Het Gents Universiteitsmuseum en de Plantentuin zullen in de toekomst nauw met elkaar samenwerken.

De Plantentuin wordt gedragen door een volledig team vrijwilligers. Erfgoeddag brengt veel mensen samen, en zorgt voor een fijne dynamiek onder de vrijwilligers. Bij elk nieuw Erfgoeddagthema borrelen er tal van ideeën op en ontdekt het team mogelijkheden die het vooraf niet vermoedde. 

Uitkijken naar Erfgoeddag

De Plantentuin ervaart Erfgoeddag als een uitgelezen kans om een breed publiek te bereiken. Met deze workshop willen zij 10- tot 14-jarigen bereiken en hen warm maken voor planten en onderzoek. Jong en oud komen samen. Ze komen niet alleen om iets nieuws te leren kennen of te maken maar ook om samen te genieten en samen te zijn. 

Het museum heeft op Erfgoeddag alvast een interessant aanbod aan workshops en rondleidingen in petto. De andere activiteiten staan op deze Erfgoeddag los van het museum en worden volledig gedragen door de vrijwilligers.

Zin in?

Tijdens de activiteit krijgt u de kans om een aantal unieke planten onder uw zelfgemaakte microscoop te leggen zodat u ze van heel dichtbij kan bestuderen. Reserveren hoeft niet, de workshop start om 14.30 uur en duurt een uurtje.

De workshop wordt ook aan scholen aangeboden. Met die workshop kruipt u helemaal in de huid van een wetenschapper. U ervaart hoe het is om te experimenteren, te onderzoeken en te maken. Interesse? Neem even contact op via chantal.dugardin@ugent.be.

Combineer uw bezoek aan de Plantentuin met een van de 950 andere activiteiten op zondag 28 april. Het volledige programma ontdekt u op www.erfgoeddag.be. Download deze overzichtelijke kaart voor alle activiteiten in Gent.