Heldinnen lijken in het pantheon van onze grote, historische figuren te schitteren door hun afwezigheid. Toch zijn er wel degelijk (historische) voorbeelden van heldinnen. De mannelijke held blijft echter de norm, waaraan de vrouwelijke held wordt aangepast of afgetoetst.
Op de Inspiratiedag van deze editie van Erfgoeddag, begin oktober, stelde historica Geraldine Reymenants  dit heel scherp tijdens haar lezing ‘Vrouwelijke helden: contradictio in terminis?’: “Vrouwen zijn heldinnen geworden omdat ze, net zoals helden, onverwachte dingen deden, niet-benutte kansen zagen, veranderingen in gang zetten. Maar daarvoor doorbraken ze vaak de aan hen toegeschreven genderrol, en namen ze (tijdelijk) ‘mannelijkheid’ aan: de rol die ze speelden, hun handelingen, houding, overtuigingen, zelfs de manier waarop ze zich kleedden, waren ‘mannelijk’. Hoewel de heldinnen als dusdanig werden erkend, problematiseerde net deze ‘mannelijkheid’ hun aanvaarding: ze moesten uitzonderingen blijven; het was immers niet de bedoeling dat alle vrouwen hun voorbeeld gingen navolgen.”

Karakterdames

Die (in de lezing uitgebreide)  stelling duikt ook op in tal van monografieën over beroemde vrouwen. Heel vaak zijn vrouwen slechts ‘miniatuurtjes in de (kunst)geschiedenis’, heldinnen van het dagelijkse leven. Als het over vrouwen gaat, gaat het bovendien ook nog eens vaker over hun excentriciteit dan over hun heldhaftigheid, vaker om hun kunde om te verleiden dan om hun kunst te schilderen of te schrijven…. Dat was voor journaliste Eliane Van den Ende de aanleiding om een boek te schrijven met ‘vertelsels’ over talenten zonder een sprankel ondergeschiktheid.

Leerde Bruegel schilderen van zijn schoonmoeder?
Heeft België zijn ontstaan te danken aan een oude Jodin?
Wist je dat het eerste computerprogramma ontsproten is aan het brein van een vrouw?
Waarom zijn vrouwen goede brouwers?
De grenzen van Irak werden in het zand getekend… door een vrouw.

Namen noemen? Onbekende namen! Maar nu gebundeld – en niet gekorsetteerd – in een boek  dat hun gezicht laat zien en hun wedervaren vertelt.  Meer info vind je op www.karakterdames.be.
Je leest de samenvatting van Geraldine Reymenants’ lezing na via deze weblink.